Սելևկյան թագավորությունը Հին աշխարհի հզորագույն տերություններից էր: Լինելով հայոց հարավային հարևանները՝ սելևկյանները հաճախ էին սպառնում հայոց պետության անվտանգությանը: Ի վերջո, երբեմնի հզոր այս թագավորությունը կործանվեց հենց հայոց բազկի հարվածից:
Հայը կորուսյալ հայրենիք ունի: Հայը երազանք ունի՝ պատմական արդարության վերականգնումը և հայրենիքի առանձին հատվածների վերադարձը հայության բնօրրան՝ հայոց պետականության շուրջ, հայոց բզկտված հայրենիքի մասերի համախմբումը:
Կոմիտաս Ա Աղձեցի կաթողիկոսը հայտնի է Շինող մականունով: Կոմիտաս Շինող կաթողիկոսի ձեռնարկումներից Վաղարշապատի Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին իրական գլուխգործոց է և ուրույն տեղ ունի ոչ միայն հայկական, այլև համաշխարհային ճարտարապետության դասագրքերում: Սուրբ Հռիփսիմե եկեղեցին նոր խոսք էր, նոր մոտեցում և նոր շունչ համաշխարհային ճարտարապետության մեջ:
«Մեր առաքինի և ազգասեր նախնյաց բուն միտքը մոռացվեց և վանքերը անկելանոց են դարձել, ժողովուրդը տգիտության խավարին մեջ գլխիվայր ընկղմեր, իր հորը հիշատակաց բուն նպատակը կորուսեր և վանքերուն ու վանականներուն փորը պարարելու աշխատիլ...
Եփրեմ Ա Ձորագեղցի կաթողիկոսի աթոռակալման ժամանակաշրջանը բախտորոշ էր հայության կյանքում: Ընթանում էր ռուս-պարսկական առաջին պատերազմը: Ռուսական կայսրությունը ցանկանում էր գրավել Հայաստանը և Կովկասում հաստատել իր տիրապետությունը…
Կան անհատներ, որոնք, լինելով առավելապես կուսակցական գործիչ, իրենց գործունեության մեջ այնպես են փայլում, որ համազգային նշանակության գործիչներ են դառնում: Նրանցից է ՀՅԴ գործիչ Նիկոլ Աղբալյանը:
VII դարը համարվում է հայոց ճարտարապետության ոսկե դարը: Այս ժամանակաշրջանում բազում հոյակերտ տաճարներ կերտվեցին: Բոլորն էլ՝ քաղկեդոնական եկեղեցիներ: Հայության քաղկեդոնական դարձը կապված է Եզր ա Փառաժնակերտցի կաթողիկոսի անվան հետ:
