Յուրաքանչյուր ազգ, պետություն ունի իր աստեղային ժամը: Վրաստանի թագավորության աստեղային ժամը XII դարավերջին սկսվեց, երբ վրաց պետության գահ բարձրացավ Թամար թագուհին: Եվ Թամար թագուհու մահով էլ ավարտվեց վրաց աստեղային ժամը:

Արտաշեսի և Սաթենիկի մասին ավանդապատումի հիմքում ընկած են պատմական իրադարձություններ: Արտաշեսի և Սաթենիկի մասին պատմությունը մեզ ավանդած Մովսես Խորենացին նշում է, որ սույն պատումը լայն տարածված էր հեքիաթասածների, գուսանների, երգիչների մոտ:

Կնոջ դերը հայ հասարակությունում միշտ էլ բարձր է եղել ու գնահատված ըստ արժանվույն: Կինը ծնող մայր է, դաստիարակ, տանտիրուհի, ամուսնու հավատարիմ զինակիցն ու թիկունքը: Իսկ երբ այդ կինը թագուհին է հայոց, սոցիալական խնդիրներին ավելանում են նաև հասարակական պարտավորություններ: Մեր պատմության մեջ ունենք դրվագներ, երբ հայոց Փառանձեմ թագուհին է բանակներ առաջնորդել պարսից ահեղ արքա Շապուհի դեմ, ունենք դրվագ, երբ հայոց հզոր տիրակալի՝ Լևոն Բ Մեծագործի կինը՝ Զապել թագուհին, իր իսկ բացած հանրային հիվանդանոցում խնամում ...

«Անկախը» պարբերաբար անդրադառնում է հայագիտության, մասնավորապես՝ հնագիտության ձեռքբերումներին: Այս լուսաբանումները, որքան էլ տարօրինակ է, վեր հանեցին մի միտում. գիտական շրջանակներում որոշակի թիվ են կազմում այն մասնագետները, որոնք Ուրարտուի ոչ հայկական պետություն լինելու վարկածի կողմնակից են: Մինչդեռ թվում էր, թե հարցի քննարկումն անցյալում է մնացել՝ շնորհիվ գիտական բազմաթիվ հիմնավորումների:

Զաքարյանների տոհմը հայոց պատմության ամենափառահեղ էջերից մեկը գրեց: Զաքարյանները տասնամյակներ տևած պատերազմի արդյունքում ոչ միայն ազատագրեցին սելջուկյան տիրապետության տակ հեծող երկիրը, այլև ստեղծեցին ամուր մի պետություն, որն իր տարածքով, ազդեցությամբ ու հեղինակությամբ ոչ միայն չէր զիջում, այլև գերազանցում էր Բագրատունիների թագավորությանը:

«Տեսա նրան (Կուկունյանին) Կարսի մեջ, երբ բանտից տանում էին բաղնիք: Ամբողջ ժողովուրդը սիրով և հիացումով կը նայեր այդ բարձրահասակ, վայելչակազմ երիտասարդին, որ հագած չերքեսկա և փափախ՝ դյուրաշարժ և ժպտադեմ կը քալեր կոզակներով շրջապատված: Հետագային՝ 16 տարի վերջը, ես նորից տեսա Կուկունյանը, երբ նա ազատվելով ռուսական տաժանակիր բանտից և Սախալին կղզիի աքսորից՝ եկավ Կովկաս սպիտակ մազերով ու մորուքով, բավական գերցած ու դանդաղաշարժ,- խոհուն ծերունի մը, որ հեռավոր իսկ նմանություն չուներ այն երիտասարդի հետ, որ ...

Արարատյան թագավորության պատմությունը հայոց տարեգրության կարևորագույն էջերից է: Ռուսա Ա հայոց արքան Արարատյան թագավորության հզոր տիրակալներից էր: Արքա, որին կարելի է բնութագրել որպես քաջ, առաքինի և ողբերգական կյանք ապրած մարտիկի…

Պատմությունն իրար հաջորդող օրինաչափ իրադարձությունների շարան է: Սակայն հայոց պատմությունը շատ առումներով զուրկ է օրինաչափություններից և տրամաբանությունից:

Քրդերը հայոց պատմության մեջ մեծ ու էական դերակատարություն են ունեցել: Եվ այսօր էլ Մերձավոր Արևելքում ռազմաքաղաքական մեծ գործոն են: Միայն Թուրքիայի, Իրանի, Իրաքի ու Սիրիայի տարածքներում բնակվում է մոտ 35 միլիոն քուրդ: Իսկ Թուրքիայում և Իրաքում քրդերը պայքարում են ազգային պետականություն ստեղծելու համար: