«Россия в глобальной политике» հանդեսի գլխավոր խմբագիր, Արտաքին և պաշտպանության քաղաքականության խորհրդի (ԱՊՔԽ/СВОП) նախագահության նախագահ Ֆյոդոր Լուկյանովը Новости-Армения գործակալությանը տված բացառիկ հարցազրույցում մեկնաբանել է Հարավային Կովկասի ընթացիկ տարածաշրջանային գործընթացները աշխարհաքաղաքական տեղաշարժերի համատեքստում և պատասխանել է մի շարք հարցերի, որոնք արծարծվում են Հայաստանում ռուս-թուրքական համագործակցության խորապատկերում:
Գործակալությունը, վկայակոչելով այն ձևավորված կարծիքը, որ առկա իրավիճակին հանգեցրել են Ուկրաինայի հետ հարաբերություններում Ռուսաստանի թույլ տված կոպիտ սխալները, հետաքրքրվում է, թե արդյոք նույն սխալները թույլ չեն տրվում Հայաստանի դեպքում, և արդյոք Հայաստանն էլ չի սկսի շարժվել հակառուսական ուղղությամբ:
Քաղաքագետի կարծիքով՝ այս առումով Հայաստանը բնավ աղերսներ չունի Ուկրաինայի հետ, ուստի դժվար է համեմատության եզրեր գտնել, քանի որ Ուկրաինան միանգամայն առանձնահատուկ տեղ է գրավում ռուսական քաղաքականության և աշխարհընկալման մեջ: Նա համամիտ է, այո, ուկրաինական քաղաքականությունը փաստացի եղել է չմտածված և ձախողված Ռուսաստանի Դաշնության և Ուկրաինայի՝ որպես պետության երևան գալուց ի վեր: Եվ խնդիրն ի սկզբանե եղել է այն իրողության անբավարար ընկալումը, որ Ուկրաինան առանձին հանրույթ է, որտեղ տեղի են ունենում սեփական գործընթացները:
«Ուշադրություն չէինք դարձնում, որ աստիճանաբար կերտվում է ազգային ինքնությունը, և դա օբյեկտիվորեն կերտվելու էր միայն հակառուսական հիմքի վրա: Ոչ այն պատճառով, որ նրանք ոխակալ են, այլ որովհետև պետություն կառուցել մի միջավայրում, որը սերտորեն կապված է այլ պետության հետ, կարելի է միայն սահմանազատվելով: Եվ դժվար է սահման գծել հոգեկերտվածքի ու լեզվի տեսանկյունից, Ռուսաստանի հարավն էլ տարբերել Ուկրաինայի արևելքից: Դա ինչ-որ կերպ նշագծելու համար հստակ հակադրություններ էին պետք: Այդ իսկ պատճառով Ուկրաինայի ինքնության հիմքում դրվեց արևմտյան հատվածի հոգեբանությունը… Իսկ երբ զգաստացան, պարզվեց, որ այնտեղ արդեն ձևավորվել են այն «Հակառուսաստանի» հիմքերը, որի մասին նախագահ Պուտինը գրել է մի տարի առաջ իր ծրագրային հոդվածում: Երբ դա տեղի ունեցավ, բազմաթիվ հարցեր ծագեցին: Եվ ինչպես վարվել: Կա՛մ ընդունել, կա՛մ ասել «ոչ, մենք դա թույլ չենք տա»: Ընտրեցին երկրորդը»:
Քաղաքագետի համոզմամբ՝ եթե Ռուսաստանի և Ուկրաինայի խնդիրների արմատը հենց այն է, որ Ուկրաինային և ուկրաինացիներին պետք էր ստեղծել սեփական, Ռուսաստանից տարբեր ինքնություն և այն ապացուցել իրեն և բոլորին, ապա Հայաստանում նման խնդիրներ չեն եղել և երբեք չեն լինի, քանի որ կարիք չկա ապացուցելու, որ հայերը տարբերվում են ռուսներից: Նրանք բարեկամ, բայց միանգամայն տարբեր ազգեր են: Հայաստանում խնդիրները զուտ աշխարհաքաղաքականության հարթությունում են: Եվ այս հարթությունում ուկրաինական խնդիրները շատ ավելին են՝ ահռելի քանակությամբ և ավելի սուր դրսևորումներով, քան Կովկասում:
Կա՞ արդյոք վտանգ, որ Հայաստանն էլ դառնա «Հակառուսաստան»:
Քաղաքագետի կարծիքով՝ եթե նույնիսկ երևակայենք նման ծայրահեղ քիչ հավանական սցենար, ապա Հայաստանը՝ որպես «Հակառուսաստան», ինչպես Վրաստանը կամ որևէ այլ փոքր երկիր, իհարկե անախորժ է, բայց ոչ գոյաբանական մարտահրավեր:
«Ուկրաինան, բացի ամեն ինչից, մեծ երկիր է՝ մեծ բնակչությամբ և գտնվում է շատ որոշակի և կարևոր տեղանքում: Այդ տարածքը բացահայտ հակառուսականի փոխակերպումը միանգամայն այլ ազդեցություն ունի»,- ասում է նա:
Ինչ վերաբերում է Հայաստանում հնչող այն տրտունջներին, թե Ռուսաստանը թերանում է անվտանգության ապահովման հարցում՝ կապված ղարաբաղյան հակամարտության և այլ հանգամանքների հետ, զրուցակիցը դրանց մի մասը հիմնավոր է համարում, մի մասը՝ ոչ:
«…Բայց ինչպես էլ Ռուսաստանը կատարի իր այդ գործառույթը, նրանից բացի, ոչ ոք դա չի անի: Մեր հարաբերություններն այդ ոլորտում կարող են տատանվել որոշակի դիապազոնում, բայց դրանից դուրս չեն գա: Որովհետև Հայաստանն իրական այլընտրանքներ չունի, և Ռուսաստանը հասկանում է, որ հեռանալու դեպքում այդ տարածությունը դատարկ չի մնա, կհամալրվի այն ուժերով, որոնք պարտադիր չէ՝ Ռուսաստանին թշնամական լինեն, բայց հաստատ այդ դիրքը կօգտագործեն ոչ մեր շահերի օգտին: Կարճ պատասխանը ձեր հարցին. Ոչ, չեմ կարծում, որ դեպքերի նման զարգացումը հնարավոր է»,- եզրափակում է Լուկյանովը:
Новости-Армения-ն հիշեցնում է, որ այնուամենայնիվ Հայաստանում ոմանք կարծում են, որ Հայաստանի «հեռանալու» տարբերակներից մեկը մերձենալն է Թուրքիային: Մի շարք քաղաքագետների կարծիքով՝ այդ գործընթացն իրականացվում է Ռուսաստանի գործոնը թուլացնելու նպատակով: Եվ եթե Թուրքիան կարող է Ադրբեջանի հարձակումից պաշտպանվելու երաշխավոր լինել, ուրեմն մեր ինչին են պետք, օրինակ, ռուսական բազաները:
Լուկյանովի կարծիքով՝ դա պարզապես ֆանտազիա է:
«Տեսականորեն կարելի է ցանկացած սխեմա գծել: Գործնականում ձեզ ինձնից ավելի ավելի տեսանելի է, թե պատրաստ է արդյոք հայ հասարակությունը վստահելու թուրքական երաշխիքներին ավելի, քան ռուսականներին: Եթե այո, ուրեմն ես սխալվում եմ, բայց ինձ չգիտես ինչու թվում է, որ դժվար է դա պատկերացնել՝ հաշվի առնելով ոչ միայն վաղեմի, այլև վերջին ժամանակների պատմությունը»:
