Նունե Թումանյանը նոր սերնդի կին-քանդակագործներից է, բայց արդեն հասցրել է զգալի հաջողությունների հասնել ինչպես Հայաստանում, այնպես էլ արտերկրում: Նունեի ամուսինը՝ Գևորգ Հարությունյանը ևս, Հայաստանում հայտնի քանդակագործ-անիմալիստ է: Նրա ստեղծագործությունները ցուցադրվել են Հայաստանում, Ռուսաստանում, Արաբական Միացյալ Էմիրություններում:
Քանդակագործ, նկարիչների միության քանդակի սեկցիայի վարիչ Նունե Թումանյանը արդեն մի քանի տարի է, ինչ նախաձեռնում է «Քաղաքային քանդակ» խորագիրը կրող ցուցահանդեսը, որի նպատակն է գոնե նախագծերի մակարդակով ներկայացնել համապատասխան առաջարկներ, որոնք կարող են հետագայում մեր քաղաքներում ստեղծել հետաքրքիր և բոլորի կողմից սիրված անկյուններ, պատկերներ և կերպարներ, հանրությանը ծանոթացնել այն հայ ժամանակակից քանդակագործների հետ, որոնք անխոնջ ստեղծագործում են՝ մնալով ստվերում։
Ըստ Նունե Թումանյանի՝ Երևանը քաղաքային քանդակների պահանջ է զգում։ Նրա նախաձեռնությամբ կազմակերպում են ցուցահանդեսներ, որտեղ շեշտը կրկին դրվում է հենց քաղաքային քանդակների վրա՝ փորձելով այդ կերպ գրավել պատասխանատուների ուշադրությունը։
Նունե Թումանյանն ավարտել է Հակոբ Կոջոյանի անվան արվեստի դպրոցը, Փանոս Թերլեմեզյանի անվան գեղարվեստի ուսումնարանի քանդակի բաժինը, որպես ազատ ունկնդիր մասնակցել է Սանկտ Պետերբուրգի գեղարվեստի ակադեմիայի գծանկարի և քանդակագործության դասընթացներին։ Սովորել է Երևանի գեղարվեստա-թատերական ինստիտուտի քանդակագործության բաժնում։ Աշխատել է Երևանի գեղարվեստի պետական ակադեմիայում։ «Women and Art Biennial 2014»-ում Հայաստանը ներկայացնելիս Նունե Թումանյանն արժանացել է բիենալեի միակ՝ «Խաղաղության թեմայով արվեստի լավագույն գործ» մրցանակին:
Նրա աշխատանքները հիմնականում բրոնզաձույլ են, հաճախ համադրված տարբեր նյութերի հետ: Քանդակագործի բարձրաճաշակ աշխատանքերը հիացնում են ոչ միայն կատարողական տեխնիկայով, այլև մտահղացմամբ, ասելիքով: Նա հիմնականում աշխատում է կամերային քանդակի և ռելիեֆի տարատեսակներում` կերտելով ինքնատիպ ստեղծագործություններ:
Նունե Թումանյանի գործերում հստակ երևում է ոչ միայն ձեռքի, այլև մտքի և երևակայության հսկայական աշխատանք:
«Անկախ»-ը զրուցել է քանդակագործ Նունե Թումանյանի հետ:
–Հայկական քանդակագործության պատմության մեջ կին-քանդակագործը հազվագյուտ երևույթ է: Հե՞շտ է կին քանդակագործ լինելը, ինչո՞ւ եք հենց քանդակն ընտրել:
-Երբեք երկընտրանքի առաջ կանգնած չեմ եղել, ծավալի հետ աշխատելը մանկուց գայթակղիչ էր: Ինչ խմբակ ասես, որ չեմ հաճախել, նույնիսկ երաժշտական դպրոց եմ ընդունվել, ջութակի դասարան: Բայց, ուր էլ որ հաճախեի, միևնույն է քանդակագործությունը մնում էր որպես միակ սեր:
Ստեղծագործական պրոցեսից ստացած հաճույքը մեծ երջանկություն է, որը և թույլ չի տալիս նկատել մասնագիտությանը բնորոշ դժվարությունները:
-Ձեր գործերում հստակ երևում է ոչ միայն ձեռքի, այլև մտքի և երևակայության հսկայական աշխատանք: Ինչպե՞ս են ծնվում քանդակագործ Նունե Թումանյանի բարձրաճաշակ ու ինքնատիպ, յուրահատուկ լուծումներով ստեղծագործությունները։
-Դրանք իմ մենախոսություններն են, ինքս իմ հետ լուռ զրույցներ աշխարհի, մարդկային հարաբերությունների, ճիշտ ու սխալի մասին: Մենախսություններ, որոնք դառնում են համր երկխոսություններ դիտողի հետ, երբ աշխատանքը ավարտված է:
Երբ ասելու շատ բան ունես, բայց երկար-բարակ զրույցների հետ սեր չունես, օգնության է հասնում ծավալը: Քանդակները խտացրած ասելիք են, կարճ կոնկրետ և շատ ավելի դիպուկ, քան անիմաստ երկար ու ձիգ բանավեճերը:
–Ձեր ամուսինը ևս ստեղծագործող է, միևնույն արվեստանոցում եք աշխատում: Որքանո՞վ է այս հանգամանքը օգնում Ձեզ աշխատելիս: Ո՞րն է Ձեր ներշնչանքի աղբյուրը:
- Ստեղծագործողի համար անձնական տարածքը շատ կարևոր է: Առանձնանալու, մեկուսանալու պայմաններում միայն կարող ենք լիարժեք ստեղծագործել: Մենախոսելու համար պիտի մենակ լինես:
Երկու ստեղծագործող մի արվեստանոցում... իհարկե ունի նաև իր դրական կողմերը: Կողքդ միշտ կա մեկը, ով անհրաժեշտության դեպքում կարող է օգնության հասնել:
Ներշնչանքը հենց կյանքն է, պետք է ուշադիր լինել, տեսնել, զգալ, վերլուծել:
Թեմաների պակաս երբեք չեմ ունեցել, դժգոհելու առիթ չունեմ:
-Ինչո՞ւ է քանդակագործ Նունե Թումանյանը ստեղծագործելիս նախապատվությունը տալիս բրոնզին:
-Այո, իմ նյութը բրոնզն է, թեկուզ հենց այն պատճառով, որ քանդակագործության մեջ օգտագործվող դասական նյութերից ամենամեծ ազատություն հենց բրոնզն է տալիս: Ազատ ես ձևի, տարածական հնարքների և նույնիսկ երանգի ընտրության հարցում: Երբեմն բրոնզի հետ նաև տարբեր նյութերի համադրությունն եմ օգտագործում (բրոնզ-ապակի, քար, փայտ, մետաղի թափոններ): Բայց դա ինքնանպատակ չի կարող լինել: Տարբեր նյութերի համադրումը հաճախ օգնում է ասելիքը ավելի դիպուկ դարձնելուն:
- Երկար ժամանակ է բարձրաձայնում եք, որ Երևանը քաղաքային քանդակների պահանջ է զգում։ Մի քանի տարի է՝ աշխատում եք «Քաղաքային քանդակ» ծրագրի վրա, ո՞ր փուլում է ծրագիրը։
-Քաղաքում տեղադրվող քանդակների հարցին շատ լուրջ եմ վերաբերվում: Ի վերջո պիտի՞ ընդունենք, որ պաթոսախեղտ արձանների ժամանակը անցել է: Այժմ թեմատիկ քանդակների պակաս ունի քաղաքային միջավայրը: Ես բնավ դեմ չեմ հուշարձաններին: Իհարկե, մեծարելու և հիշատակ հավերժացնելու խնդիր ունենք: Գուցե ձևի ու քանակի մասին ավելի լուրջ մտածենք: Քաղաքային քանդակը միայն հուշարձանը չի, դա կարծրատիպ է, որից պիտի ազատվենք:
2015 և 2017թվերին ցուցահանդեսները ուշադրության ու գովեստի արժանացան, խոստումներ եղան, բայց սառույցը տեղից չշարժվեց:
Ջանքերս զուր չեմ համարում: Երևի կարծրատիպ փոխելու համար ժամանակ է պետք:
– Ինչպե՞ս եք գնահատում Երևան քաղաքի արտաքին տեսքն այսօր և ինչպիսի՞ն եք տեսնում այն ապագայում:
-Շատ ափսոս է, որ Երևանի կենտրոնը ոճային առումով անփոփոխ չկարողացանք պահել: Վերջին տասնամյակներում սնկի պես աճած նորակառույցները պիտի ենթարկվեին հիմնական կոնցեպտին, մինչդեռ աղավաղեցին քաղաքի տեսքը: Հիմա, Վարդագույն քաղաքի փոխարեն ունենք իսկական շիլաշփոթ: Վարդագուն Երևանը մնաց մեր հուշերում:
Միակ լուսավոր կետը վերանորոգվող պուրակներն են, այ հենց որտեղ էլ կարող են իրենց տեղը գտնել մեր քանդակագործների ինքնատիպ ու յուրօրինակ թեմատիկ արձանները:
-Ձեր ամեն մի գործը յուրատիպ է, մեկը մյուսին չկրկնող. «Երազանքների ծառ», «Ընտանիք», «Քայլ», «Վալս», «Երկնքից երեք խնձոր ընկավ», «Կորած մանկություն»: Կան աշխատանքներ, որոնց մասին կցանկանաք առանձնահատուկ խոսել։
- Յուրաքանչյուրը յուրովի առանձնանում են, թեկուզ այն պատճառով, որ կոնկրետ պահի կամ զգացմունքի անխոս վկան են: Երևի նշեմ երկուսը՝ «Սեր-դրախտի դարպասներ» և «Խաղաղություն» քանդակները, որոնց շնորհիվ միջազգային բիենալեներում հաղթանակի եմ արժանացել:
– Իսկ ներկա պահին ի՞նչ գործի վրա եք աշխատում: Մի փոքր կպատմե՞ք մեր ընթեցողներին Ձեր ապագա ստեղծագործական ծրագրերի մասին: Կարծում եմ՝ դա հետաքրքիր կլինի իմանալ:
-Անելու գործ միշտ կա, հուզող թեմաներ ևս: Շատ թեմաներ հերթի են կանգնած, իրենց ժամին են սպասում, որ քանդակ դառնան: Մի քանիսն էլ ընթացքի մեջ են:
Հիմա ժամկետների մասին խոսելը անհեթեթ կլինի, բայց, ևս մի անհատական ցուցահանդես կազմակերպելու շուրջ մտքեր, իհարկե, կան:
Հարցազրույցը՝ Թամարա Թորոսյանի