Տնտեսական մրցակցության պաշտպանության պետական հանձնաժողովը ֆինանսաբյուջետային կատարողականի շրջանակներում ունի պարտավորություն ԱԺ-ի առջեւ առնվազն 5 ապրանքային շուկա ուսումնասիրելու. 2020-ին շուկաներից մեկն ընտրվել է գովազդի շուկայում մրցակցային իրավիճակի ուսումնասիրությունը: Այս մասին, այսօր՝ հուլիսի 21-ին, լրագրողների հետ հանդիպման ժամանակ նշեց ՏՄՊՊՀ անդամ Հայկ Կարապետյանը:
Նրա խոսքով, թեեւ գովազդի շուկան ուսումնասիրելու որոշումը կայացվել է այս տարվա հունվարին, սակայն այդ գաղափարը ծագել է դեռեւս 2019-ի սեպտեմբերին կապված նրա հետ, որ ունեցել են բողոք տնտեսվարողներից մեկի կողմից:
«Հանձնաժողովը նախկին տարիներին եւս մշտապես ստացել է բողոքներ այդ ապրանքային շուկայում համակրցակցային երեւույթների վերաբերյալ: Ուսումնասիրության միակ նպատակը գովազդի շուկայի կառուցվածքը, տնտեսվարողների քանակը, կենտրոնացվածության աստիճանը, հնարավոր օրենսդրական խնդիրները, մուտքի խոչընդոտները, գերիշխող դիրք ունեցող ընկերությունների առկայությունը պարզելն է: Հանձնաժողովը կարող է պարզել նաեւ հնարավոր իրավախախտման հատկանիշներ, եթե այդպիսիք լինեն: Եթե պարզվի, որ կան իրավախախտման հատկանիշներ, կսկսվի նաեւ վարչական վարույթ»,-ասաց Կարապետյանը:
Նա ընդգծեց, որ հեռուստատեսությունների եւ ռադիոյի մասով իրենց ուսումնասիրության մեջ ընդգրկել են Երեւանում եւ ողջ հանրապետությունում սփռվածություն ունեցող ընկերություններին. «Կայքերի մասով ՏՄՊՊ հանձնաժողովն ուսումնասիրել է «Սիմիլար վեբ» եւ «Ալեքսա» հարթակները, դրանցով փորձել է պարզել առավել մեծ վարկանիշ ունեցող կայքերին, որոնք գովազդ են տեղադրում: Եվ առաջին 10 հայքերին ՏՄՊՊՀ-ն դիմել է: Ընդհանուր Հանձնաժողովը դիմել է 13 ընկերության: Հանձնաժողովը դիմելով կայքերին փորձել է պարզել, թե որ ընկերություններն են գովազդային ծառայություններ մատուցում, այսինքն գովազդային գործակալներին: Նրանց պարզելուց հետո հանձնաժողովը երկրորդ փուլով դիմել է հենց գովազդային գործակալներին, որպեսզի առավել ամբողջական տեղեկատվություն ստանա գովազդի շուկայի վերաբերյալ: Դրանից հետո երկրորդ չափանիշը կդնենք, առավել մեծ գովազդներ ունեցող կայքեր եթե ի հայտ գան, որոնց չենք դիմել, կդիմենք նաեւ այդ ընկերություններին:
Երրորդ փւլում դիմելու ենք նաեւ այն ընկերություններին, որոնք գովազդ են պատվիրում, նրանցից եւս փորձելու ենք տվյալներ ստանալ»,-ասաց ՏՄՊՊՀ անդամը՝ հավելելով, որ ամփոփումից հետո կներկայացնեն ուսումնասիրության արդյունքները:
Ժուռնալիստների միության նախագահ Սաթիկ Սեյրանյանն ասաց, որ 2 տասնյակից ավելի լրատվամիջոցներ անհանգստացած են այս գործընթացով: Նա նշեց, որ իրենք հարցեր են ուղղել ՏՄՊՊՀ-ին, սակայն գաղտնիություն ապահովելու հիմնավորումներով համարժեք պատասխաններ չեն ստացել. «Եթե ուզում եք, որ վստահենք այս գործընթացին, դուք պետք է բաց լինեք: Մամուլի չի կարող հաշվի չառնել մամուլի շուրջ գոյություն ունեցող գործընթացները իշխանությունների կողմից, տարբեր մարդկանց կողմից: Մամուլը պատրաստ նստած սպասում է, թե մամուլի դեմ էլ ինչ է լինելու: Դուք մամուլից պահանջում եք կոմերցիոն գաղտնիք համարվող փաստաթղթեր: Մամուլը պատրաստ է համագործակցության: Բայց մամուլի համար ավելի լավ է գաք աուդիտ անցկացնեք, քան ձեր հարցաշարին պատասխանելու համար հավաքագրել տվյալներ ու փոխանցել՝ չհասկանալով, թե ինչի համար է դա: Դա անհարմարությունից բացի նաեւ բազմաթիվ հարցեր է առաջացնում, առաջին հերթին քաղաքական հարցեր:
Ինչո՞ւ չեք տրամադրում ցանկը, թե որ լրատվամիջոցներն եք ուսումնասիրում:
Մենք նաեւ հարց էինք ուղղել, թե ինչպես եք պատրաստվում ապահովել հավասարությունը ռեզիդենտ եւ ոչ ռեզիդենտ հանդիսացող լրատվամիջոցների տնտեսական մրցակցության հարցում, դուք պատասխանել էիք, որ ուսումնասիրելու եք անկախ նրանից, թե այդ հարթակները ռեզիդենտ են համարվում, թե ոչ: Հայաստանում գործում են նաեւ օտարերկրյա ֆինանսավորմամբ լրատվամիջոցներ: Դրա համար մենք պահանջում ենք այդ լրատվամիջոցների ցանկը»,-հայտարարեց Սաթիկ Սեյրանյանը:
Նա հավելեց, որ օրինակ «5-րդ ալիքը» ՏՄՊՊՀ-ին տրամադրել է համապատասխան տեղեկատվությունը, որից հետո գովազդի հետկապված կորուստներ է ունեցել. «Հիմա հարց եմ տալիս. Իշխանությունը լծակնե՞ր է օգտագործել:
Գովազդային շուկայի մեծ չափաբաժինը գնում է պոռնոկայքերին: Դրանք նայեք, կորկանդակի հսկայական բաժինն այնտեղ էգնում:
Իր հերթին ՏՄՊՊՀ անդամ Հայկ Կարապետյանն ամփոփելով, նշեց, որ տպավորություն ստացվա, որ իրենց նախաձեռնած ուսումնասիրությունը շատ կոօգնի լրատվամիջոցներինշատ հարցերի պատասխաններ ստանալու համար: «Կա թյուրըմբռնում: Ուսումնասիրությունն ուղղված չի լրատվամիջոցների մոտ խնդիր բացահայտելուն, ուղղված է ձզ օգնելուն, այն հարթակներին, որոնք գովազդ են տեղադրում; Եթե անգամ խնդիր բացահայտվի, դա ավելի շատ վերաբերելու է գովազդային գործակալին: