«Դուք էլ (հայերդ) զենք ուզեիք, ձեզ էլ կվաճառեինք»:
(Ադրբեջանին զենք ծախող երկրի կառավավարություն)
Ո՞վ չի հիացել այս մեծանուն դերասանուհու շարժանկարներով: Նա միշտ նույն աստվածային շնորհքով կերտել է մեր հիշողության մեջ մնացած կերպարներ: Բայց վերջերս, երբ իմացա, որ նա կատարելու է Հոլոքոստը վերապրած դժբախտ, բայց հերոսական հրեա Մադամ Ռոզայի դերը, մի կողմից՝ լուռ համակրանք ունեցա նրա հանդեպ, մյուս կողմից՝ վրդովմունք թե՛ իր և թե՛ Netflix շարժանկարի ընկերության հանդեպ, հակառակ որ վերջինս այն ընկերությունն էր, որ թիկունք էր եղել Ատոմ Էգոյանի «Արարատ» շարժանկարի իրականացմանը (2002):
Նշված շարժանկարը ներկայացնում է մի հրեա կնոջ պատմություն: Այդ կինն օգնում է մարմնավաճառության դատապարտված և մեռած կանանց զավականերին պահել-պահպանելուն և խնամելուն՝ ստանձնելով նրանց ամբողջական հոգատարությունը: Դիպաշարը (սյուժեն) շատ հուզիչ է իհարկե: Անհնարին է մեր ուղեղի մեջ տեղավորել այդ դժբախտ կանանց տառապանքն ու խոշտանգումների նկարագրությունը: Վստահաբար շատ սրտեր պիտի հուզի ֆիլմը, մանավանդ հայերի սրտերը, որոնց ծնողները, մեծ մայրերն ու քույրերը տեսել են ցեղասպանության արհավիրքները և ականատես են եղել հարազատների բռնաբարություններին ու գերեվարություններին՝ Միջին Արևելքի տարածքներում թողնելով հազարավոր որբեր: Ես ճանաչում էի նրանցից մեկին, որ ապրում էր Բեյրութի Սանճագ հյուղավանում (քեմփ)…
Վստահաբար շարժանկարի հեղինակները, զուտ մարդկային տեսանկյունից մոտենալով հանդերձ, մի կարևոր ընդգծումով կշեշտեն Մադամ Ռոզայի` հրեական Հոլոքոսթը վերապրելու հանգամանքը և 20-րդ դարի երկրորդ ցեղասպանության զոհ գնացած միլիոնավոր հրեաների հանդեպ աշխարհի գութը շարժելու ևս մի առիթ կստեղծեն։
Այս պահին մտածում և գրում եմ մեր հայրենի սահմանների և բնակավայրերի վրա թուրքազերի ոհմակների գերազանց զենքերով սանձազերծված հարձակումների տպավորության տակ։ Ինչո՞ւ և ինչպե՞ս կարող եմ արդարացնել նման շարժանկարը չդիտելու ներքին պահանջս։ Ի՞նչ ասեմ ներքին ձայնիս, որ անընդհատ իր ասեղները խրում է մարմնիս մէջ և ասում. «Հոգեկան ի՞նչ հանգստությամբ ես դիտելու այս շարժանկարը, որի սատարողներից շատերը Հոլոքոստից տառապած ազգի զավակներն ու թոռներն են, բայց այսօր նրանց հայրենակիցները (Իսրայել) զենք են ծախում մահու և կենաց անհավասար մարտեր մղող մի բուռ ժողովրդի թշնամիներին, թշնամիներ, որոնք իրենք իրենց պատվավոր հետնորդներ են համարում մեր ազգի գլխին «հոլոքոստ» սարքած կայսրության հետնորդ Թուրքիային և «եղբայր» պետությանը՝ Ադրբեջանին, և դեռ առասպելական լկտիութեամբ հանդգնում են մեզ դիմել «յաթաղանից ազատվածներ» կամ «մեր արածը քիչ էր և պետք է շարունակենք…» կոչերով։
Արդյոք Սոֆի Լորենը կհասկանա՞ ցեղասպանությունից ազատված հոր զավակի և ցեղասպանության ամբողջ դառնությունը ճաշակած մեծ հայրերի ու մայրերի թոռան՝ Մինաս Գոճայանի ապրումներն այս ֆիլմի կապակցությամբ…
Մինաս Գոճայան, Լոս Անջելես, 5 հոկտ., 2020
Բնագիրը արևմտահայերեն՝ Keghart
Հ.Գ. Մեր մեծերի խոսքով՝ «ականջդ կանչի Կլաուդիա Կարդինալե», որ հարազատ հայ մոր կերպարը ներկայացրիր Անրի Վերնոյի (Աշոտ Մալաքյան) «Մայրիկ» շարժանկարում։
