Հեղինակը՝ Սթիվեն Բրայենը (Stephen Bryen), կարծում է, որ Հայաստանի վարչապետ Փաշինյանը կարող է զրկվել պաշտոնից, եթե Մոսկվան որոշի, որ իր շահերը վտանգված են Լեռնային Ղարաբաղի կոնֆլիկտում Թուրքիայի մասնակցության հետևանքով: Ըստ նրա՝ Պուտինի՝ Թուրքիայում քաղաքական պլացդարմի ամրապնդման նախաձեռնությունը հակառակ արդյունք է տվել, այսօր Թուրքիան Ռուսաստանի համար ավելի մեծ թշնամի է, քան ԱՄՆ-ն կամ ՆԱՏՕ-ն:
Ռուսաստանին ավելի ու ավելի քիչ ընտրության հնարավորություններ են մնում Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմում: Թեև նա կարողացավ ապացուցել, որ իր «Կրասուխա-4» ռադիոէլեկտրոնային ճնշման համալիրի ռադարները ունակ են խփելու թուրքական Bayraktar անօդաչուները, այդ «հաղթանակը» չի փոխում այն փաստը, որ Ռուսաստանը պարտվում է Թուրքիային և պարտվում է մեծ հաշվով ռազմի դաշտում, որտեղ միջնորդավորված խաղացողներ են գործում:
Դա օգնում է բացատրելու այն հանգամանքը, թե ինչու ռուսները հոկտեմբերի 25-ին գրոհեցին Թուրքիայի հովանավորյալ «ապստամբների» (իմա՝ արմատական իսլամիստների) վարժական ճամբարը Սիրիայի Իդլիբում: Ռուսաստանը ցուցադրաբար հզոր ազդանշան տվեց թուրքերին, որոնք խնդիրներ են ստեղծում Ռուսաստանի համար Սիրիայում, Լիբիայում, Հայաստանում և այլ վայրերում:
Լեռնային Ղարաբաղի հողում Ադրբեջանի՝ Թուրքիայի կողմից հովանավորվող զինված ուժերը, ինչպես նաև Թուրքիայից բերված արմատական տրամադրված սիրիական վարձկանները շարժվում են Լաչին քաղաքի ուղղությամբ:
Եթե ադրբեջանական ուժերը հաջողության հասնեն եկող շաբաթ կամ մոտ այդ ընթացքում և գրավեն այդ քաղաքը, ապա կփակվի Ստեփանակերտ՝ մեկուսացած Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաք տանող ճանապարհը: Եթե Ստեփանակերտը կտրվի, Հայաստանի և Լեռնային Ղարաբաղի զինված ուժերը կհայտնվեն ծուղակում, նրանք կզրկվեն մատակարարումից և ամրանալու հույսից կզրկվեն:
Այդ իսկ պատճառով հուսահատ հայերն ազատեցին իրենց սահմանապահ զորքերի հրամանատար Վաղինակ Սարգսյանին, երբ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը պահանջեց նրա հրաժարականը Հայաստանի հարաճուն կորուստների պատճառով: Հայաստանը ազատեց նաև գեներալ-մայոր Հովհաննես Կարումյանին՝ Ազգային անվտանգության ծառայության հակահետախուզության վարչության ղեկավարին:
Երկու շաբաթ առաջ՝ հոկտեմբերի 8-ին, Փաշինյանը կտրուկ քննադատության տակ առավ նաև Արգիշտի Քյարամյանին՝ Հայաստանի հետախուզական ծառայության ղեկավարին, այնուհետև ազատեց նրան: Բացի այդ, հոկտեմբերի 26-ին ծանր վիրավորվեց Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) պաշտպանոթյան բանակի հրամանատարը, և դա մեծ կորուստ է Հայաստանի համար:
Դեռևս պարզ չէ՝ կընկնի Ստեփանակերտը, թե ոչ, բայց եթե դա տեղի ունենա, ապա կհանգեցնի Հայաստանի կողմից վերահսկվող Լեռնային Ղարաբաղի լիակատար կոլապսի: Ըստ ամենայնի՝ այնտեղ ապրող հայերը (այդ տարածաշրջանի բնակչությունը կազմում է 150 հազար մարդ՝ գերազանցապես հայեր) ստիպված կլինեն լքել այդ տարածքը և գնալ Հայաստան:
Այս ամենը խոսում է Հայաստանում իշխանության փոփոխության մեծ հավանականության մասին: Ռուսաստանի ռադիոյով և ռուսական մամուլում շատ են խոսակցությունները Հայաստանի ղեկավարության հնարավոր փոփոխության մասին:
Ռուսաստանը երկու հիմնական բազա ունի Հայաստանում, որտեղ տեղակայված են ցամաքային ուժեր, հարվածային և փոխադրական ուղղաթիռներ, ինչպես նաև МиГ-29 կործանիչներ:
Դրանցից և ոչ մեկը գործի չի դրվել Ղարաբաղի պատերազմում, և քանի դեռ թուրքական F-16-ները գտնվում են Ադրբեջանում, Ռուսաստանն իր ուժերը գործի կդնի միայն այն դեպքում, երբ թուրքական կործանիչների և Ադրբեջանի հակաօդային պաշտպանության դեմ պայքարում հաջողության երաշխիքներ ունենա, և եթե իրենց ներգրավումն այդ պատերազմում էապես կփոխի իրավիճակը:
Ներկայումս Հայաստանում ռուսական 15 МиГ-29 կա, որոնք պաշտպանում են Երևանը՝ Հայաստանի մայրաքաղաքը: МиГ կործանիչները և հարվածային ուղղաթիռները տեղակայված են Գյումրիում՝ անմիջապես հայ-թուրքական սահմանի մոտ, իսկ դա նշանակում է, որ այդ բազան պոտենցիալ խոցելի է Թուրքիայի կողմից ուղղակի հարձակման դեպքում, եթե այս պատերազմը վերահսկողությունից դուրս գա:
Ինչքան հայտնի է, Թուրքիան առայժմ 6 հատ F-16 կործանիչ է տեղակայել Ադրբեջանում: Դրանք բացահայտվել են այս շաբաթ, իսկ դրանց ներկայությունը հաստատվել է ադրբեջանական Գաբալա ավիաբազայում գտնվող ամերիկյան առևտրային արբանյակի նկարներով: Այդ կործանիչներից 4-ը ցուցադրվել են Հայաստանի ներկայացրած լուսանկարներով:
Գաբալա ռազմա-օդային բազան անցյալում ռուսական կարևոր ռադարի տեղադրման վայրն է եղել, բայց դրա աշխատանքը դադարեցվել է 2012 թ.: Բուն Գաբալա քաղաքը գտնվում է Ադրբեջանի կենտրոնական հատվածի հյուսիսում, Ռուսաստանի սահմանից ոչ հեռու:
Միաժամանակ Հայաստանի զինված ուժերը Թուրքիայի վարժեցրած և վարձած մի քանի վարձկանների գերեվարեցին, և դա հաստատեց Սիրիայից վարձականներ բերելու փաստը (ըստ եղած տեղեկությունների՝ նրանք ամսական 50 դոլար են ստանում իրենց ռազմական ծառայությունների դիմաց):
Ռուսաստանը բարդ իրավիճակում է թե՛ Հայաստանի առնչությամբ, թե՛ Թուրքիայի: Վլադիմիր Պուտինի՝ Թուրքիայում քաղաքական պլացդարմի ամրապնդման նախաձեռնությունը հակառակ արդյունք տվեց, և այսօր Թուրքիան ավելի մեծ թշնամի է Ռուսաստանին, քան Միացյալ Նահանգները կամ ՆԱՏՕ-ն:
Ստեղծված իրավիճակում ռուսները կարող են հայտնվել կոտրած տաշտակի առաջ, եթե չկարողանան հասնել ճգնաժամի կարգավորման և Ադրբեջանից թուրքերի ու նրանց սիրիական իսլամիստների դուրսբերման:
Վերջին հաշվով Հայաստանը ստիպված կլինի լուրջ զիջումներ անել Ադրբեջանին, հակառակ դեպքում հարկադրված կլինի անվերջանալի պատերազմ մղել առանց հաղթանակի շանսերի, ինչի հետևանքով թուրքերը երկար ժամանակով կամրանան Ադրբեջանում: Այդ տարբերակը կարող է խիստ բացասական հետևանքներ ունենալ Ռուսաստանի համար:
Ադրբեջանը, որ հարաբերականորեն չափավոր մուսուլմանական պետություն է, Իրանին ճնշելու պոտենցիալ լծակ է և ոչ միայն Իրանի հետ ընդհանուր սահմանի պատճառով: Իրանում ավելի շատ ադրբեջանցի կա, քան բուն Ադրբեջանում:
Եթե Թուրքիան երկար ժամանակով մնա Ադրբեջանում, ապա դրա գինը կլինի երկրի «թուրքացումը», այսինքն՝ իսլամի նշանակալիորեն ավելի ակտիվ ձև և պրոիսլամական քաղաքականություն կընդունվի: Այդ դեպքում Ադրբեջանը կարող է Կովկասի ապակայունացման և ռուսական տարածքների ներսում անջատողական իսլամական շարժման մեկնարկի հարթակ դառնալ:
Ադրբեջանի հաղթանակի դեպքում որոշ ազդեցություն ստանալու համար Ռուսաստանին մնում է սոսկ մի տարբերակ՝ համոզել հայկական պետությանը գործարքի գնալ: Հայաստանի ներկայիս վարչապետը, ամենայն հավանականությամբ, որևէ զիջման չի գնա, ուստի իր պաշտոնը պահպանելու քիչ շանսեր ունի, եթե ռուսները գոնե ինչ-որ ազդեցություն ունեն:
Թեպետ ռազմական գործողություններն առայժմ տեղի են ունենում Հայաստանի տարածքից հեռու, չի կարելի բացառել, որ իրավիճակը կվատթարանա: Ուստի իշխանության փոփոխությունը Հայաստանում մոտ հեռանկարում ավելի ու ավելի հավանական է դառնում:
Օտարերկրյա ԶԼՄ-ների կարծիքները չեն արտացոլում «Անկախի» խմբագրության դիրքորոշումը, այլ սոսկ դրսի հայացքն ու այնտեղ տիրող տրամադրությունները ընթերցողին ներկայացնելու նպատակ ունեն: