Իրանում 11-րդ գումարման խորհրդարանական ընտրություններն այլևս իրողություն են. երեկ Իրանի քաղաքացիներն ընտրում էին պատգամավորների, որոնք կներկայացնեն իրենց շահերը խորհրդարանում առաջիկա 4 տարիներին:
Խորհրդարանում մանդատների թիվը 290 է: Այդ տեղերից 5-ը կրոնական ու ազգային փոքրամասնություններինն է` երկուսը հայերինը և մեկական հրեաներին, ասորիներին և զրադաշտներինը: Մնացած մանդատների համար պայքարում են Իրանի մահմեդական քաղաքացիները: Ընտրություններն Իրանում մեծամասնական ընտրակարգով են տեղի ունենում: Յուրաքանչյու ընտրատեղամասից ընտրվում է այն թեկնածուն, որը կստանա քվեների շուրջ երկու երրորդը: Այն տեղամասերում, որտեղ հաղթող թեկնածուներ չեն լինի, առավելագույն քվեներ ստացած թեկնածուները կպայքարեն մանդատների համար երկրորդ փուլով, որը տեղի կունենա ապրիլ-մայիս ժամանակահատվածում:
Նշենք, որ այս անգամ խորհրդարանական մանդատների համար պայքարել է 7148 թեկնածու (թեկնածուների թվում 600-ից ավելի կին կար): Ուշագրավ է, որ առաջադրվել էր 15 հազարից ավելի թեկնածու, սակայն նրանց կեսից շատի գրանցումը մերժվել էր. Իրանում Սահմանադրության պահապանների խորհուրդը թեկնածուներին գրանցելուց առաջ ստուգում է նրանց բարեվարքությունը: Այս անգամ ռեկորդային թվով թեկնածուների գրանցումը մերժվել է: Մերժվածների գերակշիռ մասը ռեֆորմիստներ են, մերժվածների թվում եղել են նաև հակահայկական և պրոադրբեջանական դիրքորոշումներով գործիչներ:
Թե ովքեր ներկայացված կլինեն խորհրդարանում, պարզ կդառնա առաջիկա 2-3 օրերին, երբ կավարտվի քվեների հաշվարկը և կհրապարակվեն արդյունքները: Այդ ժամանակ նաև պարզ կդառնա ընտրողների ակտիվության ցուցանիշը: Ընտրություններից առաջ արևմտյան լրատվամիջոցները և փորձագետները կանխատեսում էին, որ ընտրություններին մասնակցության շատ ցածր ցուցանիշ կարձանագրվի: Մինչդեռ Իրանում ընտրությունների ժամանակ քաղաքացիների ակտիվությունը դիտարկվում է որպես սատարում իշխանությունների վարած քաղաքականությանը: Թե ինչպիսին է եղել ակտիվության ցուցանիշը, դեռևս հայտնի չէ: Սակայն հայտնի է, որ տեղամասերը փակելու ժամը երեք անգամ երկարաձգվել է ընտրողների ակտիվ հոսքի պատճառաբանությամբ:
Ընտրություններ` լարված մթնոլորտում
Եթե չորս տարի առաջ տեղի ունեցած ընտրություններում խորհրդարանում տեղերի 41 տոկոսը բաժին հասավ ռեֆորմիստներին և միայն 29 տոկոսը պահպանողականներին, ապա այժմ իրավիճակն այլ է:
Խորհրդարանական ընտրություններն այս անգամ առանձնանում էին ներքին ու արտաքին լարվածությամբ:
Հիշեցնենք, որ 2018-ից ի վեր ԱՄՆ-ն, միակողմանիորեն դուրս գալով միջուկային գործարքից, Իրանի նկատմամբ խիստ պատժամիջոցներ է կիրառում: Պատժամիջոցներով պայմանավորված` Իրանը ծանր սոցիալ-տնտեսական դրության մեջ է: Եվ հենց այդ պատճառով նախորդ տարի նոյեմբերին Իրանում լայնամասշտաբ բողոքի ցույցեր տեղի ունեցան, որը ճնշելու ընթացքում եղան նաև զոհեր:
Այս տարվա հունվարին ԱՄՆ-ի հրահանգով Իրաքում սպանվեց Իրանի արտաքին քաղաքականության հիմնական ստրատեգ Ղասեմ Սոլեյմանին, որը պատասխանատու էր Մերձավոր Արևելքում ռազմական գործողությունների համար: Այս ողբերգությունը մի պահ Իրանի քաղաքացիներին համախմբեց իշխանությունների շուրջ: Սակայն իրավիճակը փոխվեց, երբ ի պատասխան Սոլեյմանիի սպանության` Իրանը հրթիռներ արձակեց Իրաքում ամերիկյան ռազմաբազաների ուղղությամբ և սխալմամբ հարվածեց նաև ուկրաինական քաղաքացիական օդանավը, ինչի հետևանքով զոհվեց 176 մարդ, մեծամասամբ Իրանի քաղաքացիներ:
Այս իրավիճակում, ըստ կանխատեսումների, ջախջախիչ հաղթանակ են տոնելու պահպանողականները: Ներկայում խորհրդարանում մեծամասնություն ունեցող ռեֆորմիստները նախագահ Հասան Ռոուհանիի առաջնորդությամբ ձախողել են իրենց քաղաքականությունը և չեն կարողացել իրագործել խոստումները. միջուկային գործարքը ձախողվել է, երկրի դեմ պատժամիջոցները ավելի են խստացել, իսկ Իրանի շարքային քաղաքացու սոցիալ-տնտեսական վիճակը վատթարացել է:
Չնայած խորհրդարանը զբաղվում է ներքին գործերով և չի որոշում արտաքին քաղաքականության ուղղությունները, սակայն ընտրությունների արդյունքները որոշիչ կլինեն երկրի քաղաքական կյանքում, կկանխորոշեն հաջորդ տարվա նախագահական ընտրությունների ելքը և արտաքին քաղաքականության հիմնական վեկտորները:
