Կապիտուլյացիոն համաձայնագրից հետո հայաստանյան հասարակության մոտ առաջացած տրամադրությունների և առկա հոգեբանական ճգնաժամի հաղթահարման ուղիների մասին է «Անկախը» զրուցել հոգեբանական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սամվել Խուդոյանի հետ։

-Պարոն Խուդոյան, պատերազմից հետո հանրությունն ինչ-որ առումով շոկային վիճակում է, բոլորը բոլորին մեղադրում են, միմյանց հանդեպ ագրեսիվ են և անհանդուրժող։ Բնակա՞ն է արդյոք նման դրսևորումը։ Եվ ինչպե՞ս կարելի է  այս իրավիճակը հաղթահարել։

- Նախ և առաջ խայտառակ պարտությունը և ըստ էության 40  օր ժողովրդին միտումնավոր  խաբելն իշխանության կողմից   վիրավորանք, մեծ նվաստացում էր ժողովրդի համար, այն էլ մի իշխանության կողմից, որին ինքն էր ընտրել և որին վստահում էր։ Դրանից հետո մեր ազգային ինքնագնահատականը զրոյացել է։ Մենք ուղղակի զրոյացանք։  Ազգային  ոգին այնպես է ընկել, որ նկարագրելու չէ։  Նման ճգնաժամային իրավիճակներում  արժեքների փոխարինում  և վերարժևորում է տեղի ունենում։ Ազգային ինքնագնահատականի զրոյացումը  կտրուկ իջեցնում է ազգասիրությունը,  հայրենասիրությունը մարդկանց մոտ։ Ժամանակ է պետք, որ կամաց-կամաց վերականգնվի։ Չնայած այս ամենին,  հայերնիքը միշտ մարդկանց արժեքների մեջ է, իրենք չեն էլ գիտակցում, բայց  հայրենասիրությունը խորքային արժեք է։

 Ժողովուրդը, բնականաբար, շատ ծանր  ռեակցիա է տալիս՝ նաև տեսնելով, թե  ինչ է անում իշխանությունն առօրյայում․  այս խայտառակ իրավիճակում նստել պարգևավճարներ են բաժանում բարեխիղճ աշխատանքի համար, նստել մտածում են Կոմիտասում ինչ-որ շինարարություն անելու մասին,  և քննարկում են ինչ-որ  բաներ, կարծես ոչինչ չի եղել, էլի ելույթներ են ունենում, էլի սուտ ու կեղծ։

Մի խոսքով՝ ժողովուրդն այս ամեն ինչի  վերաիմաստավորման փուլում է։  Իհարկե, այնտեղ, որտեղ մարդու պահանջմունքները ֆրուստրացիայի են ենթարկվում, երազնանքները խափանվում են, այնտեղ մարդն ագրեսիվ  է դառնում։ Այո, հասարակությունն ագրեսիվ է, չարության խոսքը շատ է,  բայց մեղմ չէր էլ  կարող լինել, որովհետև լուծումներ են պետք, պատասխանատուներ են պետք։

Մեզնից կոպեկ-կոպեկ  փող են հավաքում, հետո  իրենք այդ փողը փոխանցում են  կառավարությանը։ Դե տեսեք ինչ բարոյական  մակարդակ է։

Շատ ծանր վիճակ է։ Կտրուկ փոփոխություններ են պետք։ Լրիվ անորակ, հակահայկական արտաքին քաղաքականություն է տարվում։ Պետք է  հատուկ արտաքին քաղաքական  խորհուրդ ստեղծվի, որ  այս սխալներից խուսափենք։ Այս նոր իշխանությունն ընդհանրապես  արտաքին քաղաքականության որևէ հմտություն, կարողություն չունի։

Մի խոսքով՝ ժողովուրդն իսկապես ծանր, ֆրուստարցված, ստրեսային վիճակում է։

-Պարոն Խուդոյան, ասացիք, որ պիտի վերաիմաստավորենք ու կարողանանք շարունակել։ Վերաիմաստավորելու, հասարակության առողջացման ուղղությամբ ի՞նչ քայլեր են հարկավոր։

-Վերաիմաստավորման քայլերն են՝ մարդիկ պետք է կարողանան հստակ պատասխաններ ստանալ, թե իրականում ինչ կատարվեց, ինչու կատարվեց,   ինչ պետք է արվի  և ինչ է արվելու հետագայում։ Ժողովուրդը պետք է հստակ պատկերացնի՝ տապալված այս  իշխանությունն ինչպես պետք է հեռանա և ինչ է լինելու Հայաստանի ճակատագիրը։

  Գոնե մի քանի խելացի մարդիկ նստեն, ուրվագծեն՝ ինչ է լինելու հետագայում, ինչպես է դա լինելու։ Այդպիսի խորհրդակցություններ, լսումներ են պետք կազմակերպել այս իրավիճակում, ոչ  թե Կոմիտասի շուկայի մոտ  ինչ պիտի սարքեն։

Անորոշությունն այն աստիճանի է հասել, որ ժողովուրդն ուզում է փախչել, հեռանալ հայաստանից ։

-Այսինքն ապագայի հանդեպ որոշակի հստակությունը կօգնի՞ այդ վերաիմաստավորման գործընթացին։

-Այո, իհարկե։ Մարդիկ  պետք է հասկանան՝ ինչ է եղել, ինչու է եղել, ինչ է հիմա տեղի ունենում, ինչպես է փոխվելու այս իրավիճակը և ինչ հեռանկարներ կան։ Ժողովուրդը չի կարող անորոշության մեջ ապրել այս երկրում։

-Իսկ իշխանությունների գործողությունները որքանո՞վ են նպաստում հանրային համախմբվածությանը և այս իրավիճակից դուրս գալուն։

-Բացարձակ չեն նպաստում։ Նույն մեծամիտն ու  ինքնավստահն են։  Ինքնաքննադատություն էլ չկա, որ հասկանան, թե ինչքան պրիմիտիվ են  իրենց պահվածքը և հայացքները։ Ինքնաքննադատության բացակայությունը բերել հանգեցրել է այս ամեն ինչին։ Եթե ղեկավարությունը մտածեր, որ ինքը սխալվելու  ունակ է, նա վաղուց, երբ իրեն խորհուրդ էին տալիս նախկին  նախագահների հետ խորհուրդ ստեղծել և այդ  խորհրդի որոշումներով ղեկավարվել,կընդուներ,  ոչ թե իմպուլսիվ կվարվեր։ Տեսանք  ինչ եղավ։ Հիմա էլ ինձ թվում է վախն է Ադրբեջանից նրան ստիպում, որ համաձայնի՝  այս էլ կտամ, այն էլ կտամ։

-Վերջին օրերին կոնկրետ թիրախավորվում են զոհված և անհետ կորած զինծառայողների հարազատները, արցախցիները, նրանց նկատմամբ ատելություն է գեներացվում։  Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ նպատակ է սա հետապնդում և ի՞նչ հետևանքներ կունենա։

-Ճիշտն ասած՝  նման ինֆորմացիայի չեմ տիրապետում։ Հաշվի  առեք, որ տարբեր ուժեր են ակտիվացել, որոնք  նույնքան թքած ունեն  Հայաստանի վրա, ինչպես այս իշխանությունները։ Նույն ընդդիմության  99,9 տոկոսն այդ վիճակում է։ 

Իհարկե, ցանկացած մեկը, որն արցախահայությանը և Արցախի դեմ թշնամանք է սերմանում, նա ազգի համար մեկ թշնամին ու դավաճանն է։  Այդպես հասարակությունը պետք է ընկալի  նման ելույթներն ու անձանց։