Արցախի դեմ ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիայի ընթացքում և անմիջապես դրանից հետո մենք ականատես դարձանք ամենաիսկական ֆաշիստական դրսևորումների:  Բաքու-Անկարա-միջազգային ահաբեկչություն եռամիությունը բուն ագրեսիան Արցախի դեմ սկսեց անգամ 1941 թ. հունիսի 2-ին Խորհրդային Միության դեմ հիտլերյան Գերմանիայի հարձակման ոգով: Արցախի վրա նույնպես հարձակվեցին կիրակի առավոտ կանուխ:

Դեսպան Վլադիմիր Կազիմիրովը (1992-96 թթ. Ռուսաստանի միջնորդական առաքելության ղեկավար, ղարաբաղյան կոնֆլիկտի գծով ՌԴ նախագահի լիազոր ներկայացուցիչ և ԵԱՀԿ ՄԽ համանախագահ, ՌԴ դիվանագիտական ծառայության վաստակավոր աշխատակից) իր «Ո՞վ խզեց Ղարաբաղում անժամկետ զինադադարը» («Անակախ») հոդվածում գրում է. «Պերճախոս է նաև բուն պատերազմի սկիզբը. առավոտ կանուխ ժամը 6-ին, բայց ոչ աշխատանքային օրերին, այլ կիրակի՝ սեպտեմբերի 27-ին,  որպեսզի դժվար լինի հակառակորդի համար համախմբվելը: Հատկապես կիրակի՝ 1941 թ. հունիսի 22-ին Հիտլերը հարձակվեց ԽՍՀՄ-ի վրա: Պատահակա՞ն է արդյոք այս  զուգադիպությունը: Ամոթ չէ՞ այդ դեպքում ԼՂ-ի վրա հարձակումը կոչել «հայրենական պատերազմ»: Բացի այդ, Ալիևի մի շարք արտահայտություններ են ևս մեկ անգամ ցույց տալիս, թե ով է ձեռնարկել երկրորդ պատերազմը»:

Կազմիրովը նաև վրդովվում էր պաշտոնական Կրեմլի լռությունից, որն այդպես էլ ագրեսորին ագրեսոր չանվանեց:  Բնակավայրերի զանգվածային ռմբակոծություններ՝ արգելված սպառազինության տեսակներով, խաղաղ բնակիչների սպանություններ, ներառյալ ծերուկների գլխատումներ տեսախցիկի առջև՝ հետագայում տեսագրությունները ցանցերում տեղադրելով, քաղաքացիական ենթակառուցվածքների ոչնչացում: Մի՞թե նույն բանը չէին անում ֆաշիստները 1941-45 թթ. նախկին Խորհրդային Միության տարածքում: Վերջապես, Արցախի՝  Բաքու-Անկարա- ջիհադիստներ ահաբեկչական դաշինքի կողմից գրավված կամ 2020 թ. նոյեմբերի 10-ի հայտարարությամբ այդ եռամիությանն անցած տարածքներում անմիջապես սկսվեց մշակույթի հուշարձանների զանգվածային ոչնչացումը, այդ թվում և Հայրենական մեծ պատերազմում զոհվածների հուշարձանները:

Այդ ամենը կատարվել է «բռնեք գողին» ոգով ստի ծխածածկույթի տակ, որ տարածվում էր Բաքվից: 32 տարի առաջ էլ՝ 1989 թ., Մոսկվան «կուլ տվեց» Հյուսիսային Արցախի հերոսական Չարդախլու գյուղում մարշալներ Հ. Բաղրամյանի և Ա. Բաբաջանյանի հուշարձանների ոչնչացումը և երկու փառապանծ մարշալների թանգարանը չայխանայի վերածելը:

Ավերվում և յուրացվում են հայկական տաճարները: Օրերս բրիտանական BBC-ն ցույց տվեց Ջրականում (ադրբ. Ջաբրայիլ) հայկական եկեղեցու հիմնովին ոչնչացման սոսկալի հետևանքները: Ո՞ւր է ՌՈՒԵ-ի «ուղղափառ բոսերի» ձայնը: Թե՞ դա իրենց չի վերաբերում, քանի որ  ֆաշիզմը գալիս է ոչ թե «սարսափելի բենդերականներից», այլ Կրեմլի ղեկավարությանը մոտիկ «թուրքական գործընկերներից»:

Բաքվի բռնապետը, շրջելով Արցախի՝ ՆԱՏՕ-ի օգնությամբ գրաված Հադրութի շրջանում, հայտարարել է Ծակուռի գյուղում, որ վերջին տարիներին գերմանական և ռուսական բարեգործների միջոցներով  վերականգնվող Սբ.Աստվածածին եկեղեցին հայկական չէ, և կարգադրել է այլանդակել այդ XVII դարի տաճարը…

Ընդգծենք ևս մեկ անգամ. Արցախի 75 տոկոսը Բաքուն գրավել է ՆԱՏՕ-ի երկրի՝ Թուրքիայի անմիջական ռազմական օգնությամբ, որն իր բազաներն ու զորքերը տեղակայել է ավելի վաղ գրաված հայկական Նախիջևանի և 1918 թ. նույն թուրքերի արհեստականորեն ստեղծած Ադրբեջանի Հանրապետության տարածքներում:

Ընդգծենք.  թշնամու սպանված զինվորների համազգեստի վրա եղել է երկու նշան՝ թուրքական և ադրբեջանական դրոշներով,  լիովին համապատասխան «Մեկ ազգ՝ երկու պետություն» կարգախոսին:

Խորհրդանշական է, որ և՛ Ալիևը, և՛ Էրդողանը Արցախի դեմ ագրեսիայում Անկարայի ռազմական օգնությունը պատմական կտրվածքով  համեմատել են նույնպիսի «ազատագրական առաքելության» հետ, երբ 1918 թ. սեպտեմբերին թուրքական Կովկասի իսլամական բանակը գրավել է Բաքուն, երբ ֆիզիկապես ոչնչացվել է Ռուսաստանի երբեմնի նավթային մայրաքաղաքի մինչև 30 հազար հայ բնակիչ:  

Այդպիսին են եղել և են թուրքական «Կովկասի ազատագրողները»: Նրանք, ինչպես և ֆաշիստները, նույնպես համարում էին, որ ազատագրում են աշխարհը: Նրանք, ինչպես և ֆաշիստները, գրավում էին ուրիշների հողերը «ազատագրման» կարգախոսով: Ինչպես որ եղել է Կիպրոսում 1974 թ.: Եվ ինչպես որ եղել է Արցախում 2020-ին: «Ազատագրելով» բնիկ ժողովուրդներից գրավածը, ավերելով ու յուրացնելով նրանց մշակութային արժեքները: Վանում՝ «թուրքական Հայաստանի» նախկին խոշոր կենտրոնում, նույնիսկ տոն սահմանեցին՝ հայերից քաղաքի ազատագրման օր:

Մի՞թե դա մաքուր ֆաշիզմ չէ: Ժամանակակից Ադրբեջանը, որ հայտնի է Ալիևների բռնատիրական կլանով, ընդամենը Թուրքիայի ուշիմ աշակերտն է, որ գնում է օսմանյան վիլայեթ դառնալու ճանապարհով: Նրանց բարոյական արժեքները համընկնում են: Թուրքերը 200 տարի, բացառությամբ Ռուսական կայսրության անկումից հետո մի կարճ ժամանակահատվածի՝ 1918-19 թթ., չեն եղել Անդրկովկասում: Հիմա նրանք նորից այնտեղ են, բայց Մոսկվայի մոլի հայրենասերները դրա մեջ ոչ մի վատ բան չեն տեսնում:

Այդ ուռա-հայրենասերները վերջերս մաղձ էին թափում, երբ կարճատև  զորավարժությունների ժամանակ խաղաղ-հանդարտ Մերձբալթիկայում ՆԱՏՕ-ի մեկ-երկու ինքնաթիռ էր թռչում կամ մեկ-երկու ջոկատ էր երևում: Ադրբեջանում ՆԱՏՕ-ի երկիր Թուրքիան, որ պատմականորեն ու օրգանապես թշնամի է քրիստոնեությանը, եվրոպական մշակույթին ու Ռուսաստանին, հազարավոր զինվորներ բերեց, որոնք անմիջականորեն մասնակցեցին Արցախի դեմ մարտերում: 

Դեռ Արցախի դեմ ագրեսիայի նախօրեին Անկարան ադրբեջանական օդանավակայաններում տասնյակ օդանավեր տեղակայեց, Հայաստանի արևմտյան սահմանի երկայնքով ՆԱՏՕ-ի ինքնաթիռներ շարեց Արցախի մարտերը հեռավորությունից հայտնաբերելու և կառավարելու համար: Այսօր ՆԱՏՕ-ի անդամը՝ Թուրքիան, արդեն հայտարարել է ռազմաբազաների ստեղծման մասին, որոնք վաղը գործարկվելու են ոչ միայն Հայաստանի կամ Իրանի, այլև Ռուսաստանի դեմ:

Ո՞ւր են մոլի ուռա-հայրենասերները: Ո՞ւր են «ԽՍՀ Միության վերածնման» կողմնակիցները: Բերանները փակ են պահում: Տիպիկ երկակի ստանդարտ, իրականությունը տեսնելու և այն սթափ գնահատելու չկամություն: Ինչպես ասում են, սեփական շապիկը մարմնին ավելի մոտ է:

Ի՞նչ ենք տեսնում թուրք-ադրբեջանական ֆաշիզմի դատապարտման փոխարեն: Դիպուկ է նկատել վերջերս հայկական ռուսալեզու «Գոլոս Արմենիի» թերթին տված հարցազրույցում Արցախի մեծ բարեկամ, բանաստեղծ և հասարակական գործիչ ՎիկտորԿոնոպլյովը. «Ինքս էլ հույս ունեի, որ շուտով աշխարհը կլսի զոհվածների տնքոցները: Բայց աշխարհը խուլ էր, նրա համար Արցախի ողբերգությունը որևէ հետաքրքրություն չէր ներկայացնում: Լռում էր նաև Ռուսաստանը՝ հեռարձակելով Ալիևի կերակրած լրագրող շնիկների կլանչոցը»:

Այսպիսով, ռուսական հասարակությունը, բացառությամբ եզակի ընդվզողների, հանդուրժողականություն դրսևորեց ֆաշիզմին, որ ցուցաբերվում էր ոչ թե առասպելական «սարսափելի Արևմուտքից», այլ միանգամայն իրական ֆաշիզոիդ պանթյուքական հարավից:

Անկասկած, ռուս հասարակությանը դրա արձագանքները դեռ շատ կլսի:

Ալեքսանդր Անդրեասյան

Աղբյուրը՝ Լազարյան ակումբ