Forbes աշխարհահռչակ ամսագրում հետաքրքիր հոդված է հրապարակվել՝ Ադրբեջանի վարած քաղաքականության՝ սպորտուոշինգի մասին: Վերջինս սպորտային աշխարհում տարածված տերմին է, որը նշանակում է անհատի, խմբի, կորպորացիայի կամ ազգային պետության՝ մարզական միջոցառում անցկացնելու, մարզական թիմեր գնելու կամ հովանավորելու միջոցով կամ բուն սպորտին մասնակցելու միջոցովսեփական հեղինակությունը բարելավելու մեթոդ:
Ներկայացնում ենք հոդվածի թարգմանությունը:
1998-ին Դանիան և Լաուդրուպ եղբայրները հիանալի քառորդ եզրափակչում համարյա դուրս էին մղում Բրազիլիային աշխարհի գավաթի խաղարկությունից, եթե վերջում չլիներ Ռիվալդոյի հրաշքը: Այս շաբաթ օրը դանիացիները կխաղան Չեխիայի դեմ իրենց ամենամեծ խաղում, հանդես գալով Եվրո 2020-ի վերջին քառյակում՝ Նանտում անցկացրած փառահեղ խաղից հետո: Այնուամենայնիվ, ֆոնը շատ տարբեր կլինի: Stade de la Beaujoire- ի ոչ մի կոր ձևեր, փոխարենը՝ Օլիմպիական մարզադաշտ՝ վազքուղով, Ադրբեջանի մայրաքաղաք Բաքվում:
Կասպից ծովի ափին քառորդ եզրափակչին կմասնակցեն ոչ ավելի, քան հազար դանիացի կողմնակիցներ: Ճանապարհորդական հեռավորությունը՝ ավելի քան 1,900 մղոն, և թռիչքի ուղեվարձը հուսահատեցրել են երկրպագուներին, որոնց խստաշունչ վանկարկումների ներքո «Պարկենում» Կասպեր Հյուլմանդի թիմը հաղթեց Ռուսաստանին, ինչն իսկական վերածնունդ էր մրցաշարի երկրորդ օրը Քրիստիան Էրիկսենի՝ մրցաշարից դուրս մնալուց հետո: Նախևառաջ, Բաքվի հյուրընկալումը ևս մեկ անգամ բանավեճ է հարուցել Դանիայում` մարդու իրավունքները չհարգող երկրներում մարզական միջոցառումներ անցկացնելու շուրջ: Տարեսկզբին դանիացիները բողոքում էին հաջորդ տարի Աշխարհի խաղերի եզրափակիչ փուլը Քաթարի կողմից հյուրընկալելու մասին:
Դանիայի Ֆուտբոլի ֆեդերացիան `DBU- ն, մեղադրում է կառավարությունը և հակառակը: Հյուլմանդը ասել է, որ ապագայի համար անհրաժեշտ է մշակել քաղաքականություն կամ ծրագիր: Իհարկե, մարզչին և նրա խաղացողներին չի կարելի միայն մեղադրել Ադրբեջանում խաղալու մեջ, որտեղ նախագահ և բռնապետ Իլհամ Ալիևի օրոք մարդու իրավունքների ոտնահարումները սարսափելի են:
«Ադրբեջանը համակարգային ճնշում է գործադրում երկրում այլախոհ ձայների նկատմամբ, տրոհելով քաղաքացիական հասարակությունը 2014 թվականից ի վեր», - ինձ ասաց Human Rights Watch-ից Գիորգի Գոգիան: «Գրեթե մեկ տասնամյակ առաջ Ադրբեջանն ուներ տարածաշրջանի ամենակենսունակ քաղաքացիական հասարակություններից մեկը: Այժմ, սակայն, այն գրեթե ամբողջությամբ քայքայված է: Նրա ընդունած օրենքները հասարակական կազմակերպությունների միջավայրը դարձնում են սահմանափակող: Երկիրը փակ է միջազգային վերահսկողության համար: Ադրբեջանը տարբեր կեղծ ու շինծու մեղադրանքներով ձերբակալել է կառավարության քննադատներին: Երկիրը քաղբանտարկյալների խնդիր ունի: Խոսքի ազատություն, հավաքների ազատություն, լրատվամիջոցների ազատություն, միավորումների ազատություն. Դրանք բոլորը իրավունքներ են, որոնք երկրում պարբերաբար ոտնահարվում են»:
Human Rights Watch- ը նաև բազմիցս հայտնել է, որ ադրբեջանական ուժերը բռնության են ենթարկել հայ ռազմագերիներին 2020 թվականին Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության ընթացքում՝ «ենթարկվելով նրանց դաժան և նվաստացուցիչ վերաբերմունքի և խոշտանգումների, երբ նրանք գերեվարվել են, երբ տեղափոխվելիս են եղել», որը հայերի դեմ ադրբեջանական արշավի ավելի մեծ, ապակառուցողական մասն է:
Բայց Ալիևը լվանում է Ադրբեջանի հեղինակությունը ՝ աղմկահարույց սպորտային միջոցառումներ կազմակերպելով, ինչպես դա արել են Չինաստանը, Քաթարը, Ռուանդան և Բելառուսը: Երկիրում անցկացվել են Եվրոպական խաղեր, Ֆորմուլա 1-ի մրցումներ, Եվրոպա լիգայի 2019 թ. Եզրափակիչը և շաբաթ օրվա քառորդ եզրափակիչը՝ Բաքվում Եվրո -2020-ի չորրորդ և վերջին հանդիպումը: Դա պատահական չէ, ըստ դանիացի հետաքննող լրագրող Յան Յենսենի: Ադրբեջանի ավտոկրատ կառավարիչը մաքրում է իր ճնշող ռեժիմը բարձրակարգ ֆուտբոլով և ՈՒԵՖԱ-ն, ցավոք, չափազանց պատրաստակամ էր այդ հարցում:
«Մի տեսակ տարօրինակ է, որ SOCAR- ը (Ադրբեջանի Հանրապետության պետական նավթային ընկերություն), որը եվրոպական ֆուտբոլում ոչ մի հետք չունի, 2013-ին ստանձնեց ՈւԵՖԱ-ի այս մեծ հովանավորությունը , և հաջորդ տարի ՈւԵՖԱ-ն առաջ քաշեց այդ ծրագիրը` Եվրոպայի առաջնությունը անցկացնել տարբեր երկրներում - ասաց Յենսենը:
Եվ պատահաբար ո՞ր երկիրն ու մարզադաշտն ընտրվեց: Դժվար է հասկանալ, թե ինչու հենց Բաքուն: Ադրբեջանը մեծ ֆուտբոլային երկիր չէ: Կարող էիք շատ այլ տեղեր ընտրել: Ստոկհոլմում դուք ունեք բոլորովին նոր մարզադաշտ, իսկ Շվեդիան մեծ ֆուտբոլային երկիր է, բայց նույնը չեք կարող ասել Ադրբեջանի մասին: ՈւԵՖԱ-ի հետ պայմանագիրն ավարտվեց այս տարի, ուստի դա ակնհայտորեն պայմանավորված էր նրանով, որ նրանք ցանկանում էին մաս կազմել Եվրո-2020-ին »:
Բաքուն արդեն բեմադրել էր 2019 թվականի «Արսենալ» - «Չելսի» եզրափակիչը: Մարզադաշտից դուրս՝ ոստիկանական ուժերի ճնշող հայացքների ներքո ադրբեջանական դրոշներ էին բաժանվում: Հանդիպումն անհետաքրքիր էր՝ սկսած արտաքին հատվածում տրամադրված տեսախցիկի անկյուններից, վերջացրած քթի արյունահոսության հատվածում տեղադրված մամուլի խցիկից: Տրիբունաներից խաղադաշտ հեռավորությունը «Արսենալի» և «Չելսիի» դիմակայությանը հաղորդեց անհամաձայնեցված և դանդաղ խաղացող ֆուտբոլիստների բեմադրության տեսք:
Շաբաթ օրը ուշադրության կենտրոնում կրկին Բաքուն է՝ սպորտուոշինգի վերջին փուլում: «Մենք բոյկոտի կոչ չենք անում», - ասում է Գոգիան: «Մենք չենք ասում, որ ՈՒԵՖԱ-ն կամ ՖԻՖԱ-ն չպետք է հանդիպումներ կազմակերպեն Ա կամ Բ երկրում: Կարևոր է, որ նրանք օգտագործեն երկրի բարձր մակարդակի ղեկավարության հետ գործ ունենալու հնարավորությունը` հիմնարար ազատությունների մասին նրանց հիշեցնելու և պնդելու համար»:
Դա կարծես երազանք լինի: 2017 թ.-ին ՈւԵՖԱ-ն առաջին անգամ նախանշեց մարդու իրավունքների հատուկ չափանիշների կառավարումը և միայն Եվրո 2024-ի հետ կապված: Ընթացիկ խաղերի ժամանակ եվրոպական կառավարման մարմինը խիստ քննադատության է ենթարկվել Մյունխենի ծիածանի արգելքի համար: Բաքվում, Դանիան կհայտնվի արտասովոր մարզական նվաճման եզրին: Տրիբունաներում դանիացի համակիրները իրենց կյանքի խաղում կուրախացնեն իրենց թիմին և գուցե, ով գիտի, տարածեն հույս, արժանապատվություն և ազատություն:
