ՀԱՊԿ-ի գագաթնաժողովի մասնակիցները հավաքվում են Մինսկում, որպեսզի «ճշտեն ժամացույցները», մանավանդ որ բոլորի ժամացույցներն էլ տկտկում են տարբեր կերպ: Ռուսաստանը շարունակում է հատուկ ռազմական գործողությունը Ուկրաինայում,Ղըրղզստանն ու Տաջիկստանը մտահոգված են սահմանային խնդիրներով, Բելառուսը սպասում է Լեհաստանի հարձակմանը, իսկ Ղազախստանը ջանասիրաբար պահպանում է «моя хата с краю» [ես գործ չունեմ] սկզբունքը: Ինչ վերաբերում է Հայաստանին, ապա նա արդեն դե ֆակտո դադարեցրել է իր անդամակցությունը ՀԱՊԿ-ին: Բայց կհամաձկվի՞ արդյոք Փաշինյանը դե յուրե ձևակերպել իր հեռանալը. սա ավելի շուտ տնտեսական հարց է, քան քաղաքական:
Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի բախտը չբերեց. Բելառուսի նախագահությունը ամենայն հետխորհրդային միավորումներում համընկավ պանդեմիայի հետ, ուստի բոլոր գագաթնաժողովները տեղի էին ունենում հեռահար կարգով: Եվ միայն այժմ Բայտկային վերջապես հաջողվեց հավաքել գործընկերներին առերեսման: Սակայն նախապատրաստությունը ՀԱՊԿ-ի գագաթնաժողովին մթագնեց այն լուրը, որ ոչ բոլորը ներկա կլինեն: Փաշինյանը նախապես տեղեկացրեց իր բացակայության մասին: Այն պահից ի վեր, երբ դաշնակիցները հրաժարվեցին թեկուզ խոսքով աջակցել Հայաստանին Ադրբեջանի դեմ հակամարտությունում, նման արձագանքը միանգամայն կանխատեսելի էր, այդուհանդերձ մյուս մասնակիցները ձևացան, թե զարմացած են:
Կրեմլում ափսոսանք հայտնեցին և փորձեցին բացատրել Փաշինյանին, որ հանդիպումն անհրաժեշտ է ժամացույցները ճշտելու համար, իսկ ՀԱՊԿ-ն բոլոր դեպքերում չի կորցնում իր այժմեականությունը: Լուկաշենկոն էլ իր հերթին խորհուրդ տվեց հայ գործընկերոջը մի լավ «ծանրութեթև անել քայլերը, որոնք կարող են ուղղվել ապաինտեգրմանը»: Այդ զգուշացման մեջ զգացվում էր թաքնված սպառնալիք (բայց պետք է գիտակցել, որ Հայաստանի տնտեսական կախվածությունը, առնվազն Ռուսաստանից, շատ մեծ է), սակայն դա ցանկալի ազդեցություն չունեցավ: Երևանը ոչ միայն չհրաժարվեց դեմարշից, այլև էլ ավելի խորացրեց իրավիճակը՝ խնդրելով ՀԱՊԿ քարտուղարությանը քննարկումից հանել երկու փաստաթուղթ, որոնք վերաբերում են Հայաստանին: Ըստ պլանի՝գագաթնաժողովում առաջնորդները պետք է վերջանական տեսքի բերեին «Հայաստանի Հանրապետությանն օգնելու համատեղ միջոցառումների մասին» փաստաթուղթը և արտգործնախարարների հայտարարությունը տարածաշրջանում խաղաղության հասնելու ջանքերին աջակցելու մասին:
Սակայն պետք է նշել, որ Հայաստանին օգնելու «համատեղ միջոցառումները» հենց սկզբից էլ մշակվել են առանց նրա համաձայնության: (ՀԱՊԿ-ի անցյալ՝ 2022 թ. գագաթնաժողովում Նիկոլ Փաշինյանը չստորագրեց այդ մտադրությունների մասին հռչակագիրը:) Հայ քաղաքագետները մատնանշում են, որ դե ֆակտո հանրապետությունն արդեն դուրս է եկել Ռուսաստանի, Բելառուսի, Ղազախստանի, Ղըրղզստաի և Տաջիկստանի հետ ռազմա-պաշտպանական միությունից և միայն կույրը կարող է դա չնկատել: Երևանը հետ կանչեց իր ներկայացուցչին ՀԱՊԿ-ից, չօգտվեց գլխավոր արտուղարի տեղակալի քվոտայից, անտեսեց կազմակերպության առանցքային միջոցառումները, հրաժարվեց համատեղ զորավարժություններ անցկացնելուց և մասնակցելուց: Սակայն Փաշինյանի հրապարակային հայտարարությունները ՀԱՊԿ-ին անդամակցության մասին բավական հակասական են: Մի կողմից՝ նա նշում է, որ դուրս գալու հող չի պատրաստում, այլ միայն իրեն ու միավորմանը ժամանակ է տալիս մտածելու համար: Մյուս կողմից՝ մատնանշում է ՀԱՊԿ-ի մասնակցությամբ արևմտյան տեխնիկա և զենք գնելու հնարավորությունների սահմանափակությունը: Երրորդ՝ թափանցիկ ակնարկում է ուրիշ գործընկերի որոնման մասին, որոնք ունակ կլինեն «Ռուսաստան և ընկ.»-ից ավելի լավ ապահովելու Հայաստանի անվտանգությունը: «Թե ինչ գործընկերներ, չի հայտարարվի մինչև ՀԱՊԿ-ից վերջնականապես դուրս գալու մասին հայտարարությունը»,- հետաքրքրությունը շիկացնում է Փաշինյանը:
Բայց թե ուր է փչում քամին, բնավ էլ դժվար չէ կռահել: Հայաստանը նոյեմբերի 19-ին ստորագրել է ԵՄ քաղաքացիական դիտորդական առաքելության կարգավիճակի մասին համաձայնությունը, որը նախատեսում է դրա մասնակիցների թվաքանակի մեծացում և լիազորությունների ընդլայնում: Առաքելության մանդատն առայժմ չի փոխվում, սակայն և՛ բուն հանրապետությունում, և՛ ՀԱՊԿ երկրներում ենթադրում են, որ դա ռուսական խաղաղապահներին եվրոպացիներով փոխարինելու քայլ է: Դրանից էլ մինչև Գյումրիի ռազմաբազայի փոխարինումը ՆԱՏՕ-ի բազայով, ինչպես ասում են, մի քայլ է: Պատահական չէ, որ Լուկաշենկոն, պատրաստվելով գագաթնաժողովին, իր մոտ կանչեց պաշտպանության նախարարության և ԿԳԲ-ի ղեկավարներին՝ զեկուցելու ռազմաքաղաքական իրավիճակի, հրատապ մարտահրավերների և ՀԱՊԿ-ին սպառնացող նոր վտանգների մասին:
Կրեմլում նույնպես նյարդայնանում են Անդրկովկասի պատճառով, բայց գերադասում են մտածել, որ այնուամենայնիվ Նիկոլ Փաշինյանը վերջնականապես խզման չի դիմի և ՀԱՊԿ-ն լքելը դե յուրե տեղի չի ունենա: Այսօր Հայաստանը Ռուսաստանից գազ է ստանում 165 ԱՄՆ դոլարով (ավելի քիչ վճարում են միայն Ղըրղզստանը և Բելառուսը) և միջուկային վառելիք ԱԷԿ-ի համար, որը ապահովում է երկրի ծախսած էլեկտրաէներգիայի 40 տոկոսը, օգտվում է մաքսային արտոնություններից և ռուսական ներդրումներից, չասենք արդեն վաճառահանման շուկայի մասին, որին բաժին է ընկնում ներմուծման 30 տոկոսը: Դեմարշը կարող է հանգեցնել նրան, որ այդ բոլոր տնտեսական կարկանդակները ակնթարթորեն վերանան, կառքը վերածվի դդումի, և ջեռուցման սառը մարտկոցներն անեն այն, ինչ չկարողացավ անել անգամ Ղարաբաղի կորուստը. Փաշինյանին ուղղակի կջնջեն:
Ասենք, չի կարելի բացառել, որ նման սցենարը նույնպես չի հակասում Մոսկվայի շահերին:
Ելենա Եգորովա
Աղբյուրը՝ mk.ru
