Կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարությունը հունվարի վերջին Հայաստանի ազգային գրադարանի տնօրենի թափուր տեղի համար մրցույթ էր հայտարարել: Մարտի 4-ին մրցույթը կայացել է: Այդ կապակցությամբ զանգահարեցինք նշված նախարարության մշակութային ժառանգության և ժողովրդական արհեստների վարչություն, որպեսզի իմանանք արդյունքների մասին:
Մեզ տեղեկացրին, որ մրցույթին մասնակցելու հայտ է ներկայացրել հինգ մարդ, սակայն ոչ ոք չի հաղթել: Հարցրինք՝ ովքե՞ր են այդ հինգ հոգին: Պատասխանեցին, որ չեն կարող հայտնել, դրա համար պետք է վերցնեն տվյալ անձնավորությունների համաձայնությունը: Ապշեցինք: Չէ՞ որ խոսքը բաց մրցույթի մասին է, ոչ թե պետական գաղտնիքի: Պնդեցին՝ կարգն է այդպիսին: Լավ, հիմա ի՞նչ պիտի արվի, գրադարանը տնօրեն չի ունենալո՞ւ: Պատասխանեցին, որ դեռ ոչինչ պարզ չէ, քանի որ հավակնորդներից երկուսը բողոքարկել են մրցույթի արդյունքները, պետք է հատուկ հանձնաժողով ստեղծվի, որպեսզի պարզվի, թե որքանով են այդ բողոքարկումները հիմնավոր: Դրանից հետո նախարարությունն իր անելիքը կորոշի: Լավ, գոնե այդ բողոքարկողների անունները կարելի՞ է իմանալ: Ոչ, չի կարելի,- պատասխանեցին:
Փորձեցինք մեր օրենսդրության մեջ գտնել ԿԳՄՍ նախարարության այս գործելակերպի հիմնավորումը: Չգտանք: Դրան հակառակ հայտնաբերեցինք ՀՀ կառավարության 25.01.2005 թ. N224-Ն «Պետական ոչ առևտրային կազմակերպությունների և հարյուր տոկոս` պետությանը սեփականության իրավունքով պատկանող բաժնեմաս ունեցող փակ բաժնետիրական ընկերությունների գործադիր մարմինների ընտրության (նշանակման) ընդհանուր կարգը և նրանց հետ կնքվող աշխատանքային պայմանագրերի օրինակելի ձևերը հաստատելու մասին» գործող որոշումը, որում ամրագրված է, որ տնօրենները նշանակվում են բաց մրցույթով, մանրամասն գրված է, թե ինչպես է կատարվում այդ բաց մրցույթը, և ոչ մի խոսք չկա հավակնորդների անունները գաղտնի պահելու մասին: Տարրական տրամաբանությունն էլ հուշում է, որ եթե խոսքը բաց մրցույթի մասին է, ապա բաց պետք է լինի ամեն ինչ, ընդհուպ հավակնորդների անունները: Մանավանդ եթե խոսքը պետական կարևոր, առանցքային գիտամշակութային, հետևաբար համընդհանուր հետաքրքրություն ներկայացնող հաստատության մասին է:
Փաստորեն սա է «Նոր Հայաստան» հորջորջված մեր երկրի իշխանությունների գործելակերպը, «իշխանությունը պատկանում է ժողովրդին», այստեղ «3 միլին վարչապետ կա», այսինքն՝ ժողովուրդն է որոշում ամեն ինչ, ընդհուպ ո՛ր դատավորը մնա կամ չմնա Սահմանադրական դատարանում, բայց ժողովուրդը չպետք է իմանա, թե ով է հավակնում դառնալու Հայաստանի ազգային գրադարանի տնօրեն: Դա հույժ գաղտնի տվյալ է: Ինչքան հասկացանք, ԿԳՄՍ նախարարությունում կարծում են, որ Հայաստանի ազգային գրադարանի տնօրեն դառնալու ցանկությունը խիստ անձնական, մարդու մասնավոր կյանքին պատկանող տվյալ է, հետևաբար հրապարակման ենթակա չէ:
Մեր ունեցած աղբյուրներից տեղեկացանք, որ հինգ հավակնորդներն են՝ Աբգար Ափինյան (գրականագետ), Վարդան Գրիգորյան, Անահիտ Ասատրյան (Չարենցի տուն-թանգարանի տնօրեն), Հրաչյա Սարիբեկյան (արձակագիր, գրականագետ, ներկայումս գրադարանի տնօրենի պաշտոնակատար), Արմեն Ավանեսյան (գրականագետ):
Փաստորեն քննությունը չի հաղթահարել նաև ներկայիս տնօրենի պաշտոնակատարը, որը էական առավելություն ուներ մյուսների նկատմամբ, քանի որ պետք է ավելի հարուստ գիտելիքներ ունենար գրադարանի կառուցվածքի, գործառույթների, գործի կազմակերպման սկզբունքների և այլ հանգամանքների մասին: Նշենք, որ ըստ հայտարարված մրցույթի պայմանների՝ դիմողի կողմից ներկայացվող փաստաթղթերի թվում պարտադիր է եղել նրա մշակած «Հայաստանի ազգային գրադարան» պետական ոչ առևտրային կազմակերպության զարգացման հայեցակարգը:
Մեզ տեղեկացրին, որ Ազգային գրադարանում այժմ ջանասիրաբար ստորագրահավաք է կազմակերպվում մրցույթի արդյունքների դեմ, ստորագրողները կարծում են, որ անարդարություն է տեղի ունեցել: Հարցրինք՝ բոլո՞րն են ստորագրում, եթե ոչ բոլորը, ապա ովքե՞ր: Պարզվեց, որ հիմնականում ստորագրում են այն անձինք, որոնց այս մեկ տարվա ընթացքում գրադարան է բերել տնօրենի պաշտոնակատարը, մի մասն էլ ստորագրում է վախից, որ հանկարծ աշխատանքից չհեռացնեն:
«Առհասարակ գրադարանում մինի մոդելով կատարվում է այն, ինչ այսօր կատարվում է ողջ հանրապետությունում: Գրադարանում աշխատանքի անցած մարդը վեց ամիս անց նշանակվեց տնօրենի պաշտոնակատար, այդպես էին որոշել նախարարությունում: Գուցե նա լավ գրականագետ է և լավ գրող, բայց ոչինչ չի հասկանում գրադարանային գործից և չի էլ փորձում սովորել, խորանալ, հասկանալ: Փոխարենը դրսից բերում է մարդկանց, որոնք նույնպես ոչինչ չեն հասկանում և նշանակում է առանցքային պաշտոններում, ավելին, նրանց հավելավճարներ է նշանակում և անտեսում «հնաբնակներին»: Եթե փորձենք հակաճառել նրա այս կամ այն վիճելի որոշմանը, միանգամից կդառնանք persona non grata և մեր գլխին կկախվի աշխատանքից ազատվելու վտանգը: Մենք էլ լռում ենք: Սա է վիճակը»,- ասում են մեր աղբյուրները:
Մենք հակված չենք կարծելու, որ մեր ձեռք բերած տեղեկությունները 100 տոկոսով ճիշտ են, բայց դրա պատասխանատվությունն արդեն մերը չէ, այլ նախարարությանը:
