Գիտության ոլորտում ամենամեծ խնդիրը սերնդափոխության հարցն է՝ բավարար թվով երիտասարդներ չեն գալիս գիտություն, որպեսզի վերցնեն փորձառու գիտնականների գիտելիքներն ու փորձը և դառնան նրանց գործի շարունակողը, կարծում է «Հայկենսատեխնոլոգիա» ԳԱԿ առաջատար գիտաշխատող, կենսաբանական գիտությունների թեկնածու Ֆլորա Տխրունին։
«Անկախի» հետ զրույցում տիկին Տխրունին պատմում է, որ 20 տարվա ընթացքում իր ղեկավարությամբ 8 թեկնածուական ատենախոսություն է պաշտպանվել։ Նրանց մի մասն արտերկրում է աշխատում, մի մասն էլ արտասահմանյան ընկերություններում։«Մենք մնացինք առանց մասնագետների, քանի որ լավ մանրէաբանները պահանջված են և բոլորն էլ գտնում են իրենց տեղը»,- ասում է նա՝ հավելելով, որ տարբեր արտադրություններում մանրէաբանների կարիք կա, աշխատավարձն էլ բարձր, ուստի շատերը բուհն ավարտելուց հետո միանգամից աշխատաշուկա են անցնում և ասպիրանտուրա չեն գալիս, քանի որ գիտությամբ զբաղվելով նման աշխատավարձի ակնկալիք չեն կարողանա ունենալ։
Համեմատության համար նա նշում է՝ Իրանում աշխատող իր ասպիրանտը ստանում է 1200 դոլարին համապատասխան վարձատրություն, արտասահմանյան ընկերություններում աշխատողները՝ 2000 դոլարին համարժեք աշխատավարձ են ստանում, մինչդեռ ողջ կյանքը մանրէաբանության ոլորտում աշխատած 60-ն անց գիտաշխատողը լավագույն դեպքում 120 հազար դրամ աշխատավարձ է ստանում։ Տիկին Տխրունին շեշտում է՝ այս տարի գիտության ֆինանսավորման ավելացումը և գիտաշխատողների աշխատավարձերի բարձրացումը դրական քայլ է, բայց դա բավարար չէ գիտությունը գրավիչ դարձնելու և գիտաշխատողին մրցունակ աշխատավարձով ապահովելու համար։
Մրցունակ աշխատավարձից բացի տիկին Տխրունին նույնքան կարևոր է համարում նաև գիտական լաբորատորիաների սարքավորումների արդիականացումը։ Ասում է՝ հին սարքավորումներով չեն կարող մրցունակ գիտական արդյունք ապահովել և տպագրվել միջազգային հեղինակավոր ամսագրերում։ Նշում է՝ իրենց լաբորատորիան գրանտային ծրագրերի շնորհիվ է կարողացել ժամանակակից սարքավորումներ ձեռք բերել։
«Երիտասարդ մասնագետներ ունենալը հնարավորություն է ընձեռում տարբեր աղբյուրներից ֆինանսավորվող ծրագրերի մասնակցել և համագործակցել արտասահմանյան գիտնականների հետ։ Երիտասարդ մասնագետների բացակայությունը սահմանափակում է համագործակցության հնարավորությունները»,- ասում է նա։
Երիտասարդներին գիտության ոլորտ ներգրավելու հարցում տիկին Տխրունին ամենից կարևորը համարում է դպրոցի դերը։ Վստահ է՝ դեռ դպրոցում պետք է սեր սերմանեն դեպի գիտությունը։ «Ինքս դպրոցում շատ էի կարդում։ Եվ դեռ դպրոցական տարիներից գիտեի, որ ուզում եմ մանրէաբան դառնալ»,- ասում է նա՝ հավելելով, որ հիմա այդ խնդիրը միայն Հայաստանին չէ, որ բնորոշ է։ Դա համընդհանուր խնդիր է, որ երիտասարդները չեն ուզում սովորել, չեն ուզում զբաղվել գիտությամբ։ «Այս ամենի հետևանքները շատ ծանր են լինելու»,- ասում է նա՝ շեշտելով, որ եթե նախկինում ասպիրանտական տեղերի համար թեժ մրցակցություն էր ընթանում, ապա վերջին երկու տարիներին իրենց ոլորտի ասպիրանտական տեղերը թափուր են մնում։
Նա շեշտում է՝ ԽՍՀՄ տարիներին Հայաստանն առաջատար էր բնակչության թվի և գիտաշխատողների թվի հարաբերակցությամբ։ Մինչդեռ ներկայում գիտաշխատողների թիվը գնալով նվազում է։ Նա նշում է՝ հայերը գիտությամբ զբաղվելու հակում ունեն, բայց, որպեսզի որոշակի պոտենցիալ ձևավորվի, որը նաև երկրին կծառայի, պետք է բավարար թվով երիտասարդներ գիտություն գան, վերցնեն մեծահասակների փորձը և շարունակեն նրանց գործը։
Նաև հիշում է՝ ԽՍՀՄ տարիներին նախարարությունները գիտական հիմնարկներին պատվերներ էին իջեցնում՝ իրազեկելով իրենց հուզող խնդիրների մասին և լուծում ակնկալելով։ Ներկայում այդ երևույթը չկա կամ գրեթե չկա։ «20 տարվա ընթացքում ոչ մի խնդիր ոչ մի նախարարություն մեզ չի իջեցրել։ Չեմ կարող ասել, թե ինչու»,- ասում է նա։
Տիկին Տխրունին վստահ է՝ չի կարող զարգանալ և անգամ գոյատևել այն պետությունը, որը չունի գիտություն։ Ուստի գիտության զարգացումը մեր երկրում այլընտրանք չունի։ «Պետությունը զարգացում չի ունենալու, եթե գիտության վրա գումար չծախսի։ Այլ հարց է, թե ինչքան և ինչ որակի գիտնականներ են պետք և ինչքան վարձատրություն է պետք, դա էլ երկրի զարգացման ծրագրով է պայմանավորված»,- ասում է նա՝ հավելելով, որ իրենց ոլորտում դեռևս կարողանում են մրցունակ լինել և բարձր արդյունք ապահովել։
