ԲԱՑ ՆԱՄԱԿ

ԿԳՄՍ նախարարի տեղակալ Ժաննա Անդրեասյանին

Հանրապետության հանրակրթության վիճակն իսկապես աղետալի է և շատ մտահոգիչ: 
Այո´, կրթութան որակի ապահովման գլխավոր պատասխանատուն ուսուցիչն է` կա լավ ուսուցիչ` կա կրթության լավ որակ: 

Այսօր մենք` մանկավարժներս, լա՞վ ենք ճանաչում մեր սովորողներին, գիտե՞նք նրանց անհատական ու անձնային որակները: 

Տեղեկատվական ու հաղորդակցական բարձր տեխնոլոգիաների այս «հորձանուտում» մարդը հաճախ է հայտնվում նոր իրավիճակներում և միջավայրում` կարծես չհասցնելով հասկանալ, թե ինչ է կատարվում իր շուրջբոլորը. ուր է գնում աշխարհը, որն է այն արժեհամակարգը, որը պետք է ուղեկցի մեզ: Հետևելով այսօրվա դպրոցականների վարքագծին ու նրանց արժեքային կողմնորոշմանը` հեշտ է նկատել, որ նոր ձևավորվող սերունդը հոգեբանությամբ ու աշխարհընկալմամբ, իր տեղեկացվածությամբ, փիլիսոփայությամբ զգալիորեն ավելի առաջադեմ, հասուն ու շրջահայաց է:

Հանրակրթության պետական չափորոշիչում  հստակ նշվում է, թե սովորողին ինչ սովորեցնել, բայց արագ փոփոխվող այս աշխարհում ավելի առաջնային, հրատապ ու կարևորություն է դառնում, թե ում ենք սովորեցնում:

Ուսուցիչն ինչպիսի տարակարգեր էլ ունենա, լինի կամավոր ատեստավորված, թե, ոչ, լավ ուսուցման արդյունքը կլինի շատ չնչին, նույնիսկ աննշան, եթե մենք չգիտենք ու չենք հասկանում, թե ինչպիսի երեխաների հետ գործ ունենք: 

Ուստի ջանքերը դպրոցում` սովորողին ուսուցանել չափորոշիչային պահանջներին համապատասխան, դպրոցից դուրս այս խայտաբղետ միջավայրում կարող են անմիջապես արժեզրկվել ու կորչել:

Յուրաքանչյուր երեխայի կրթությունը, նրա ճակատագիրը չպետք է անտեսվի հասարակության կողմից ու մանկավարժի աչքից և պետք է դառնա բոլորիս` սոցիոլոգների, հոգեբանների, ազգագրագետների, մշակութաբանների, քաղաքական գործիչների ուշադրության ու հոգատարության առարկան:

Հարգարժան փոխնախարար, Դուք մասնագիտությամբ լինելով սոցիոլոգ` պետք է որ լավ հասկանայիք ու գիտակցեիք, որ կրթության որակի ապահովման «աքիլեսյան գարշապարը» թաքնված է ոչ թե «ուսուցիչների մեջ» և դպրոցում, այլ` մեր այսօրվա ընտանիքներում, ծնողական համայնքներում և այսօրվա հասարակությունում տիրող, մեղմ ասած, անորոշ ու անառողջ մթնոլորտում:

Մեր կրթասեր հայ ընտանիքներում արդյո՞ք իշխում են այն մեծ պատասխանատվությունն ու պարտականությունը դպրոց հաճախող երեխայի ուսումնառության նկատմամբ, երեխաներն արդյո՞ք ձևավորվում են ազնվության, անկեղծության մթնոլորտում:
Դուք չե՞ք նկատել, որ մեր դպրոցականները, այո՜, միայն պարտաճանաչորեն հաճախում են դպրոց, բայց սովորելու ձգտումը հատկապես բարձր դասարաններում հետզհետե նվազում և  հասնում է խայտառակ պատկերի:

Օրինակ` կա՞ գոնե մեկ դիմորդ (իհարկե` լինում են երջանիկ բացառություններ), որ առանց լրացուցիչ պարապմունքների (առնվազն 1-2 տարի) կարողանա հաղթահարել բուհերի ընդունելության քննությունների նվազագույն շեմը:

Եվ ցավալի է, որ, ըստ կրթության տեսչության վերջին արդյունքների, 2 հազար 937 սովորողների թվով 47%-ն անբավարար է ստացել մաթեմատիկայից:

Հարգարժան կրթության նախարարություն, եթե, իհարկե, ունեք ազնվություն և համարձակություն (որովհետև հիմա ճշմարտություն ասելն ընդունված չէ ու նաև վտանգավոր է), ինչպես նաև` մտահոգված եք կրթության որակով, ապա փորձեք մեր հանրակրթության ցանկացած դպրոցի (բացառությամբ որոշ դպրոցների)  10-րդ դասարաններում ցանկացած  ուսումնական առարկայից անցկացնել թեստային գրավոր աշխատանքներ և շատ արագ կհամոզվեք, այսինքն` կտեսնեք, որ դպրոցականների գերակշռող մասը տարիներ շարունակ ոչինչ չի սովորել և չի սովորում:
Եթե դուք չեք տեսնում, որ այսօր երեխաները չեն ուզում սովորել և փախչում են սովորելուց, և չգիտեք, թե ինչ են ուզում նրանք ու ինչ պետք է անեն, ինչու են անտարբեր կրթության նկատմամբ, ապա հանրակրթությունը չի կարող «աշխատել», ինչպիսի տարակարգեր էլ մեջտեղ բերեք:

Դպրոցականներին սովորելու դաշտ բերելու գերխնդիրն է, որ պետք է նախարարությունն ուղղի կրթության որակի ապահովման վեկտորն իր ողջ մեծությամբ: 
Ցանկացած պարտադրանք անհարիր է կրթությանը: Երեխան պետք է ցանկանա, ձգտի և ոգևորվի սովորելու համար: 

Գիտակցեք, որ դպրոցը պետք է արտացոլի ներկա կյանքը, այն իրական և կենսական կյանքը, որով երեխան ապրում է տանը, շրջապատում կամ բակում:

Հարգարժան փոխնախարար, Ձեր այս բարեփոխումներով` ոչինչ չասող կամավոր ատեստավորումներով ու տարակարգերով, կրթության անհրաժեշտ որակ չենք կարող ապահովել: Կրկնում եմ և դարձյալ կկրկնեմ` եթե չեք «բացել» սովորողին և նրա ներսում գտնվող «աշխարհը», չեք ուսումնասիրել, չեք շոշափել ու չգիտեք այսօրվա դպրոցի դասարանների մթնոլորտը, դպրոցում 6-8 ժամ անցկացնող երեխաների հետաքրքրություններն ու ցանկությունները, նրանց բարոյահոգեբանական ու հուզական հոգեվիճակները: Դպրոցի դռները փակելով և «ոստիկան» խաղալով դա կրթություն, պարզապես ծիծաղելի է:

Այս ամենը հաղթահարելի է և իրականանալի, եթե ուսուցիչն իսկապես ուսուցիչ է (կամավոր ատեստավորումն այստեղ ոչ մի նշանակություն չունի): Հարկ եմ համարում իմ այս մտահոգություններն ավարտել մանկավարժական մտքի ամենաազդեցիկ դեմքերից մեկի` Ջոն Դյուիի հետևյալ դիտարկմամբ. «Ուսուցումը պետք է կենտրոնանա ժողովրդավարական գործընթացների վրա, իսկ դասարանը պետք է արտացոլի ընդհանրական հասարակությունը և դառնա իրական կյանքի լաբորատորիա»:

Իմ առաջարկությունները

• Հարգելի կրթության նախարարություն, առայժմ «բաց թողեք ուսուցչի ձեռքը» և լրջորեն ու մեծագույն պատասխանատվությամբ զբաղվեք դպրոցի խորհրդի` որպես դպրոցի կառավարման բարձրագույն մարմնի լիազորությունների լիարժեք կատարման խնդիրներով (թե Ձեզ հետաքրքրում է միմիայն ու միայն դպրոցի տնօրենի ընտրության մասով): Կառավարման խնդիրներն այսօրվա դպրոցների լրջագույն  խնդիրներից են:

• Լրջորեն հետևեք դպրոցի խորհրդում ընդգրկված ծնողական խորհրդի լիազորությունների ոչ թե ձևական, այլ` ըստ էության լիազորությունների պատշաճ կատարմանը: Գտնում եմ, որ այսօր կա նաև հրատապ անհրաժեշտություն` վերանայելու ծնողական խորհրդի ընդհանուր և բացառիկ լիազորությունները: 
• Պատշաճ ուշադրությամբ հետևել մանկավարժական խորհրդի և ծնողական խորհրդի համագործակցությանը և արդյունքները դարձնել խորհրդակցությունների լուրջ քննությունների առարկա:
• Վերանայել դասղեկական աշխատանքների բովանդակությունը և ընդլայնել նրանց լիազորությունները: 
Դասղեկ-ծնող, ծնող-դասղեկ կապը պետք է լինի դպրոցի կարևորագույն խնդիրներից մեկը;
• Դպրոց-ընտանիք-համայնք, ընտանիք-դպրոց-համայնք կապերի ամրապնդումը պետք է դառնա տվյալ համայնքի գերակա խնդիրը: 
• Ուսուցիչները ծնողներին պետք է վերաբերվեն որպես երեխայի կրթության հարցում իրենց գործընկերների և համագործակիցների: Ծնողների պարտականությունները երեխաների դպրոց գնալով չեն ավարտվում:
• Ուսուցիչների վերապատրաստման դասընթացներին զուգահեռ, ինչո՞ւ ոչ` կազմակերպել նաև դասընթացներ դպրոցների խորհրդի ծնող անդամների, ծնողական խորհրդի նախագահների, ինչպես նաև` տվյալ համայնքի համապատասխան մասնագետների մասնակցությամբ:
Լռել չէի կարող, լռել` նշանակում է անձամբ մասնակիցը լինել Ձեր բարեփոխումների մոլորություններին ու ինքնախաբեությանը:
Կրթության հարգելի պատասխանատուներ, վերջ տվե՜ք Ձեր հեքիմություններին:

Ռոմեն Մնացականյան
Ֆիզմաթ. գիտ. թեկնածու