«Առավոտ» թերթը գրում է․ ««Այդ բանակցությունների մասին մենք միայն շշուկներ, բամբասանքներ ենք լսում: Դեռ իրականությունն այն է, որ այդ քննարկումներն ընթանում են փակ դռների ետեւում»,- «Առավոտի» հարցին՝ ի՞նչ տեղեկություններ ունի այս օրերին խաղաղության օրակարգի հարցով ընթացող բանակցությունների եւ քննարկվող փաստաթղթի մասին, այսպես պատասխանեց Եվրոպական Խորհրդարանի իտալացի պատգամավոր Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդոն։
Ըստ նրա՝ թեեւ փակ դռների հետեւում, բայց այս գործընթացը դրական է, քանի որ դա ցույց է տալիս, որ կա ուշադրություն եւ ընդհանուր մտահոգություն իրավիճակի հետ կապված: Սակայն միեւնույն ժամանակ նշեց. «Մենք՝ որպես քաղաքական գործիչներ պիտի ունենանք լիարժեք տեղեկացվածություն իրավիճակի վերաբերյալ: Դա կարեւոր է նաեւ հանրային կարծիքի ձեւավորման համար: Համենայնդեպս, ես կարծում եմ, որ ընդհանուր առմամբ ցավալի է, որ մենք չունենք եվրոպական օրակարգ, ունենք եվրոպական հռչակված առաջարկ սեղանի վրա եւ հույս ունեմ, որ դա կնշանակի, որ մենք ի վիճակի կլինենք խաղալ շատ վստահելի միջնորդի դեր՝ փորձելով գտնել հնարավոր լուծում»:
Իտալացի պատգամավորի համոզմամբ՝ կան որոշ կարմիր գծեր, որոնք չպետք է անցնել այս հնարավոր խաղաղության օրակարգի ձեւավորման ժամանակ: Այս առիթով նշեց. «Ամենաառաջնայինը հիմնարար իրավունքների եւ ազատությունների հարգանքն է, որոնց շարքում առաջնայինը Արցախի բնակիչների ազգերի ինքնորոշման իրավունքի իրացումն է: Նրանք ունեն բոլոր իրավունքները շարունակել ապրել իրենց ծննդավայրում, որտեղ հարգվում են իրենց իրավունքները: Մյուսը Հայաստանի ինքնիշխան հանրապետության տարածքային ամբողջականության հարգումն է»:
Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդոն հույս ունի, որ կգտնվի լուծում, եթե լինի քաղաքական կամք: Նա հավելեց. «Միայն քաղաքական կամքի պարագաում հնարավոր կլինի գտնել լուծում, որը կբավարարի բոլոր ներգրավված կողմերին, եթե, իհարկե, բոլոր կողմերը բարեխիղճ են եւ իրականում ուզում են խաղաղություն: Բայց կան որոշ կողմեր, որոնք ուզում են վիժեցնել ընդհանուր համատեքստը խաղաղության, ստեղծել աշխարհաքաղաքական սրացումներ, որպեսզի հասնեն իրենց հիմնական նպատակներին, ինչը լրիվ այլ պատմություն է: Ցանկացած նման դեպքի Եվրոպան պետք է համարժեքորեն արձագանքի»:
Հետաքրքրվեցինք՝ արդյոք ձեզ հետ՝ որպես պատգամավորների խորհրդակցություններ, քննարկումներ չե՞ն եղել խաղաղության պայմանագրի հարցով, իտալացի պատգամավորը պատասխանեց. «Խնդիրն այն է, որ ինչ վերաբերում է արտաքին քաղաքականության հարցերին, Եվրախորհրդարանն ունի թույլ ուժ: Մենք կարող ենք ընդհանուր կողմնորոշում հայտնել, ուղղակի հանդես գալ քաղաքական հայտարարությամբ, բայց մենք չենք կարող իրավական առումով պարտադրել ԵՄ Խորհրդին հետեւել մեր հրահանգներին: Մենք չենք կարող վստահեցնել, որ մեր ձայնը ամբողջովին կհարգվի: Օրինակ՝ երբ մենք բանաձեւ ընդունեցինք Ադրբեջանի կողմից հայկական մշակութային ժառանգության ոչնչացման մասին Արցախում, պատգամավորների շատ մեծ շրջանակ աջակցեցին այդ բանաձեւի ընդունմանը, եւ շատ խիստ բառապաշար էր օգտագործված: Բայց մենք չենք տեսնում համապատասխան պատասխան, համարժեք գործողություններ Եվրոպական հանձնաժողովի կողմից, որպեսզի փորձ արվի իրականացնել այդ մեխանիզմները: Այդ պատճառով, այո, կան խորհրդակցություններ, բայց մեզ համար հեշտ չէ լիովին վստահեցնել, որ մեր ձայնը լսելի կլինի, քանի որ մեխանիզմն ամբողջովին խճճված է: Նույնիսկ պատժամիջոցներ պարտադրելու համար պետք է 27 երկրների միաձայնությունը: Մեկ անդամ երկիր կարող է վետո դնել եւայդ տեսնակյունից փակուղի մտցնել ցանկացած նախաձեռնություն: Սա նաեւ մեր կառուցվածքի թույլ կետերից է: Ես ինքս առաջարկել եմ այս համակարգի փոփոխություն՝ որակյալ մեծամասնությանը առաջնահերթություն տալով, ավելի կոորդինացված գործելու համար»:
Մեր դիտարկմանը՝ ռիսկ կա, որ խաղաղության պայմանագրի արեւմտյան տարբերակում Արցախի կարգավիճակի հարց չի ներառվի, ինչպե՞ս կարելի է խուսափել դրանից, Ֆաբիո Մասիմո Կաստալդոն պատասխանեց. «Մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որպեսզի այս ռիսկը կանխենք, որովհետեւ ինչպես կարող ենք մենք խոսել մշտական խաղաղության մասին, եթե ԼՂ կարգավիճակի հարցը վերջնականապես լուծված չէ՝ ազգերի ինքնորոշման իրավունքի հիման վրա: Դա չի լինի խաղաղություն, դա կլինի մեկ այլ հրադադար: Մենք չգիտենք՝ որքան ժամանակով, բայց խնդիրը դեռ կլինի չլուծված եւ ինչպես նաեւ անվտանգության պակասը, սպառնալիքը, որ կա ԼՂ բնակիչների նկատմամբ, կշարունակվի: Ուստի մենք մեր կողմից ամեն բան կանենք, որպեսի խաղաղության օրակագում ներառենք այդ հարցը: Բայց այս ամենին հասնելու համար մեզ պետք է, որպեսզի բոլոր դերակատարները լինեն մեկ սեղանի շուրջ: Բայց այս պահին մենք տեսնում ենք, որոշ կողմեր իրենք են Ադրբեջանին մղում ավելի ռազմական լուծման՝ հաշվի առնելով աշխարհաքաղաքական իրավիճակում իրենց նպատակները»:
Հարցին՝ ի՞նչ եք կարծում՝ մոտ ապագայում մենք կկարողանա՞նք հասնել այս հակամարտության կարգավորմանը խաղաղ ճանապարհով, իտալացի պատգամավորը պատասխանեց. «Հույս ունեմ՝ այո, բայց դա մեծապես կախված է միջնորդների քաղաքական կամքից: Եվրոպական միությունը պետք է լինի ավելի ակտիվ եւ չկրկնի անցյալի սխալները, ինչպես տեղի է ունեցել 1990-ականներին Բալկանյան պատերազմի ժամանակ: Հիմա Եվրոպան պետք է ցույց տա, որ պատրաստ է իրագործել իր հանձնառությունները պատմության առաջ: Մենք պետք է ժողովրդավարությունը դնենք մեր գործողությունների կենտրոնում, պետք է բոլորին բերենք մեկ սեղանի շուրջ: Ցավոք, տեսնում եմ, որ այս պահին ադրբեջանական կողմից համագործակցելու, մեկ սեղանի շուրջ նստելու կամք ու համաձայնություն չկա, որովհետեւ նրանք օգտագործում են հարմար պահը եւ Թուրքիայի լիակատար աջակցությունը: Եվրոպան պետք է փորձի հավասարակշռել իրավիճակը, եթե ցանկանում ենք գտնել արդար լուծում, որը կկանխարգելի այդ բանակցությունները շանտաժի վերածվելուց»»:
