Օրերս Ադրբեջանի նախագահի ելույթը հայերի ներկայությունից «ազատագրված» Շուշիում՝ մեծությամբ երկրորդ արցախյան քաղաքում, ծանր նստվածք թողեց և կրկին հաստատեց նրա՝ տարածաշրջանում նպատակներին հասնելու ուժային մեթոդների տրամադրվածությունը:

Ուշագրավ է, որ Սոչիում եռակողմ հանդիպման ժամանակ, որտեղ հոկտեմբերի 31-ին Ռուսաստանի, Հայաստանի և Ադրբեջանի առաջնորդները համատեղ հայտարարություն ընդունեցին, որի կետերից մեկում ասվում է, որ Բաքուն և Երևանը ուժի կիրառումից և դրա սպառնալիքից ձեռնպահ մնալու պարտավորություն են ստանձնում, անցել է մի շաբաթից քիչ ավելի:

Ադրբեջանական պետության ղեկավարն անցած երեքշաբթի դիմեց Հայաստանի ղեկավարությանը և հարևան հանրապետության ժողովրդին իրեն բնորոշ պատերազմի լեզվով: Ալիևը նշեց, որ Ադրբեջանի զինված ուժերը  44-օրյա մարտական գործողությունների դադարեցումից հետո անցած երկու տարում միայն և միայն ուժեղացել են և կարող են կրկնել հարձակողական գործողությունները տարածաշրջանում: Միաժամանակ նա հիշեցրեց հայերի պարտավորության մասին «զանգեզուրյան միջանցի» մասով և կշտամբեց, որ նրանք մինչև հիմա չեն հանել իրենց զորքերը «ադրբեջանական տարածքից»:  Այդ արտահայտության տակ, հասկանալի է,  նկատի ուներ Լեռնային Ղարաբաղը, ավելի ճիշտ այն, ինչ մնացել է չճանաչված հանրապետությունից 2020 թվականի պատերազմի արդյունքներով:

Ղարաբաղյան հակամարտության տարածաշրջանում ռուսական խաղաղապահ առաքելության հնարավոր երկրարաձգման առնչությամբ Ադրբեջանի նախագահը թափանցիկ ակնարկեց, որ իրավիճակի զարգացման նման սցենար չի տեսնում և մնում է այն կարծիքին, որ ամեն ինչ կսահմանափակվի «ադրբեջանական տարածքում» ռուսական խաղաղապահների «ժամանակավոր տեղակայման» առաջին հնգամյա ժամկետով: «Ղարաբաղը մեր հողն է: Ռուսական խաղաղապահներն այնտեղ ժամանակավոր են տեղակայված, 2020 թվականի նոյեմբերի 10-ի հայտարարությունում նրանց գտնվելու ժամկետը նշված է, և եթե նրանք (հայերը) ինչ-որ մեկի վրա հույս են դնում, ապա կրկին կբախվեն ողբերգության»,- պնդեց Ալիևը Շուշիում ելույթ ունենալիս:

Նա չխուսափեց նաև Հայաստանի որոշ «հովանավորների» հասցեին թափանցիկ ակնարկներից, և կարելի է վստահությամբ ենթադրել, որ նկատի ուներ Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնին: Անցած ամսին Ալիևը բառացիորեն նախատեց ֆրանսիացի գործընկերոջը, որը մինչ այդ հրապարակայնորեն հայտարարել էր, թե Ֆրանսիան երբեք Հայաստանին փորձանքի մեջ մենակ չի թողնի: Դա հիշեցմում է Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանին, որը նույնքան կտրուկ է իր դատողություններով, երբ խոսքը հանգում է առանձին արտասահմանյան երկրների առաջնորդների «անարժան» վարքագծին: Այսպես, ավելի վաղ այս տարի թուրքական առաջնորդը հայտարարեց բոլորին, որ Հունաստանի վարչապետ Կիրիակոս Միցոտակիսն իր համար «այլևս գոյություն չունի»:

Սոչիում Անդրկովկասի ամենամեծ հանրապետության նախագահը հայտարարեց Վլադիմիր Պուտինին, որ «ղարաբաղյան հակամարտությունն արդեն պատմություն է», այդ կապակցությամբ քննարկելու բան չկա: Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի՝ ռուսական խաղաղապահների մանդատը հերթական հինգ տարով և անգամ ավելի երկար ժամկետով երկարացնելու առաջարկությանը ադրբեջանցի նախագահը պատասխանեց նույնքան կտրուկ, բայց ոչ տեսախցիկների առաջ, այլ եռակողմ բանակցությունների փակ մասում:

Ինչ վերաբերում է հովանավորներին, ապա հենց իր՝ Ադրբեջանի հովանավորը ներկայացված է շատ բացահայտ, առանց որևէ երկիմաստության: Թուրքիան: Նրա ավանդը Բաքվի հաղթանակում երկամյա վաղեմության 44-օրյա ղարաբաղյան պատերազմում կասկած չի հարուցում, ընդ որում՝ շատ առումներով վճռական ավանդը, եթե հաշվի առնենք Ադրբեջանին մատակարարված հարյուրավոր թուրքական հարվածային անօդաչուները և մոտ երկու հազար սիրիական զինյալներին, որոնք ղարաբաղյան ճակատ էին նետվել որպես թնդանոթի միս:

Ալիևը չմոռացավ Ղարաբաղից ապտակ հասցնել ոչ միայն Մակրոնին, այլև իր հարավային հարևանին: Իրանին դա բաժին հասավ այն պատճառով, որ շիական տերությունը մտադրվել էր իր հյուսիսային սահմաններում մասշտաբային զորավարժություններ անցկացնել և ամեն կերպ Ֆրանսիայի նման վարքագիծ է ցուցադրում Անդրկովկասի ուղղությամբ. Թեհրանը Երևանին մենակ չի թողնի փորձանքի մեջ:

Ավելի վաղ հայկական փորձագիտական շրջանակներում խոսակցություններ լսվեցին, թե իրանցիները առաջարկել են Փաշինյանին Իրանի Իսլամական Հանրապետության զորքերը մտցնել հայկական Սյունիք, որի միջով Բաքուն և Անկարան ուզում են «զանգեզուրյան միջանցք» բացել, որպեսզի լուծեն իրենց պատմական խնդիրը՝ ամբողջացնել թուրանական աղեղը Ստամբուլից մինչև չինական Սինցզյան: Երևանը մերժել է Թեհրանի առաջարկը՝ պատճառաբանելով, որ Մոսկվան կարող է դա չհասկանալ: Ասենք, Հայաստանի արևմտյան գործընկերների բացասական վերաբերմունքն էլ լրիվ ակնհայտ է: Իրանի շռայլ առաջարկը Փաշինյանին չէր կարող չխայթել Ալիևին: Սրանից էլ սպառնալիքախառն ամենախիստ  կշտամբանքները Թեհրանի հասցեին Ադրբեջանի մայրաքաղաքից:

Դափնիների վրա նիրհել, իհարկե, կարելի է հաղթողին: Բայց դա չի կարող անվերջ շարունակվել, մանավանդ երբ անհարկի ինքնավստահության և սեփական անսխալականության համոզմունքի այսքան մեծ հոսք կա հարևան պետությունների ուղղությամբ: Նավթագազակիր Ադրբեջանը, որ  դեռ դուրս չի գալիս հետպատերազմյան էյֆորիայից, բազմաթիվ ներքին խնդիրներ ունի՝ քաղաքական, սոցիալական, տնտեսական և էթնոկրոնական բնույթի: Հաղթանակը պատերազմում խեղդել է դրանց երբեմնի սրությունը, մղել երկրորդ պլան: Սակայն ոչ ոք ապահովագրված չէ դրանց արդիականացումից: Մանավանդ ադրբեջանական առաջնորդի ռազմաշունչ կեցվածքի խորապատկերում:

Վյաչեսլավ Միխայլով

Աղբյուրը՝ EA Daily