Սեպտեմբերի 13-ի պատերազմի ժամանակ Գորիս համայնքի Ներքին և Վերին Խնձորեսկ գյուղերի բնակիչների շուրջ վեց հազար ոչխարները առևանգվեցին ադրբեջանցի զինվորականների կողմից:
Դեպքը տեղի է ունեցել Վայոց Ձորում՝ Ջերմուկ քաղաքի սարի վրա: Հարց է ծագում, թե Գորիսի Ներքին Խնձորեսկի բնակիչների ոչխարների հոտերն ինչ գործ ունեին Ջերմուկո՞մ, բացատրությունը պարզ է՝ 44-օրյա պատերազմի հետևանքով Սյունիքի մարզը զրկվեց իր արոտավայրերի, ցանքատարածությունների ու խոտհարքի դաշտերի հիմնական մասից:
Սյունեցիների մի մեծ մաս ստիպված եղան շատ ցածր գներով վաճառել իերնց խոշոր ու մանր եղջերավոր անասունները, քանի որ խոտի գինն էլ անասելի թանկացել է ու մարդկանց համար խնդրահարույց էր մեծ թվով ընտանի անասուն պահելը: Պարբերաբար հաղորդվել են դեպքեր նաև այն մասին, որ անասունները անցնում էին ադրբեջանական վերահսկողության գոտի, քանի որ արածելով հասնում էին իրենց նախկին արոտավայրեր:Բնականաբար հիմնականում կենդանիները չէին վերադարձվում տերերին:
Ջերմուկում գողացված ոչխարները Ներքին Խնձորեսկի բնակիչների եկամուտի միակ աղբյուրն էին:Մարդիկ կային, որոնք այդ ոչխարները վարկով էին վերցրել ու ոչխարներից ստացված կաթով, մսով ու ոչխարի բրդով հոգում էին իրենց ապրուստը… Այժմ մարդիկ կանգնել են լուրջ խնդիրների առաջ:Խնձորեսկի բնակիչներից մեկը, ով սեպտեմբերյան պատերազմի ժամանակ կորցրել է իր հինգ հարյուր ոչխարները, ասաց, որ գյուղում մեկը մյուսին երաշխավոր են կանգնել, որպեսզի բանկերը վարկ տան ու հիմա մարդիկ կանգնած են փաստի առաջ:Բանկերը պահանջում են վարկը փակել, իսկ իրենք նույնիսկ առօրյա հոգսերը հոգալու հնարավորություն չունեն:
«Բոլորը բոլորի հետ անընդհատ վիճում են, պատկերացնում եք մարդկանց վիճակը, եթե հարկադիրը որոշի գործի անցնել:Ոչ ոք չի ուզւոմ մտնել սահմանապահ գյուղացու կարգավիճակի մեջ, հաշվի չեն առնում, որ թշնամին գողացել է մեր ապրուստի միակ միջոցը:Հիմա ես իմ երեխաներին ոնց պահեմ, երաշխավոր հարևանիս ի՞նչ ասեմ, որտեղի՞ց փող գտնեմ, մենք անտե՞ր ենք»,- ankakh.com-ի հետ զրույցում ասաց խնձորեսկցին:
Վերջինս խնդրեց իր անունը չնշել, որովհետև ամեն դեպքում հրաշքի սպասումով հույս ունեն, որ միգուցե կառավարությունն ընդառաջ գնա իրենց ու օգնության ձեռք մեկնի:
Ներքին և Վերին Խնձորեսկների վարչական ղեկավար Երվանդ Մալունցը նշեց, որ բնակիչները դիմել են թե մարզպետարան, թե համայնքապետարան, թե կառավարություն և մարդկանց խոստացել են, որ այս հարցն անպայման լուծվելու է: Նա հավելեց նաև, որ այս պահին քննություն է գնում, դա ամենայն հավանականությամբ անհրաժեշտ է, որպեսզի Ադրբեջանի կողմից կատարված հանցագործությունը հաստատվի, որպեսզի ոչխար կորցրած գյուղացիները ճանաչվեն տուժողներ:
«Երևի դրանից հետո արդեն հարցին լուծում կտան:Մեկ հոգի չի, գրեթե ամբողջ գյուղը կորցրել է իր ապրուստը՝ պետք է փոխհատուցվի:Մարդիկ նույնիսկ հասարակ կոմունալ վճարումները չեն կարողանում հոգալ»,-ասաց Մալունցը:
Սյունիքի մարզի Տեղ համայնքի Խնածախ գյուղի բնակիչները սեպտեմբերյան պատերազմի ժամանակ ոչխար չեն կորցրել, և 44-օրյա պատերազմից հետո չնայած հսկայական արոտավայրեր ու ցանքատարածություններ էին կորցրել, վաճառել էին իրենց անասունների մի մասը, բայց գյուղից հեռանալ չէին ցանկանում:
Գյուղի բնակիչները մեկ այլ լուրջ խնդրի առաջ են կանգնել, գյուղում բանկիչների տները գազաֆիկացված չեն, իսկ մեկ տունը գազաֆիկացնելու համար պարտավոր են վճարել չորս հարյուրից -հինգ հարյուր հազար դրամ, այնինչ այսօր գյուղի ոչ մի բնակիչ այդպիսի շռայլություն թույլ չի կարող իրեն տալ: Խնածախի գյուղապետը՝ Սեյրան Միրզոյանը մեզ հետ զրույցում նշեց, որ 44-օրյա պատերազմի հետևանքներից մեկը ևս զգացնել է տալիս, այն է, անտառների կորուստը, քանի որ մարդիկ էժան գներով փայտ էին գնում ու ամբողջ ձմեռ տաքացնում իրենց տները: Հիմա նաև այդ հնարավորությունից են զրկված: Իսկ սեպտեմբերյան պատերազմից հետո բազմաթիվ ընտանիքներ որոշել են լքել Խնածախը:
Միրզոյանը նշում է, որ մարդկանց սոցիալական վիճակը կարգավորել է անհրաժեշտ, սոցիալական պայմանները լավացնել, որպեսզի անվտանգային նման թույլ իրավիճակում գտնվող համայնքի բնակիչները իրենց թիկունքում զգան պետության աջակցությունը ու շարունակեն ապրել իրենց գյուղերում:
