Ժպտերես ու բարի Պարույրը
Պարույր Հարությունյանը Երևան քաղաքից էր: Տան փոքրն էր` երկու քույրերից հետո:
Դեռ փոքրուց Պարույրը տարբերվել էր իր յուրօրինակ ու խելացի տեսակով։ Ամբողջ կյանքում բարի, առատաձեռն, չափից դուրս հայրենասեր էր. այսպես է եղբորը բնութագրում քույրը` Տաթևը:
2012-2016 թվականներին Պարույրը սովորել էր Երևանի թատրոնի և կինոյի պետական ինստիտուտում` թատրոնի ռեժիսուրայի բաժնում:
2016 թվականին զորակոչվել էր բանակ և ծառայել Հադրութի N զորամասում:
Զինծառայությունից հետո աշխատանքի էր անցել «Artn TV Station» ընկերությունում, որից հետո` «Բում-բումիկում»` որպես խաղավար:
Հարազատները նրան ասում էին. «Էդ խելքիդ հետ գնա ուրիշ տեղ աշխատիր»: Ինքն էլ իր հերթին պատասխանում էր. «Դուք կարո՞ղ եք երեսուն րոպեում տասնհինգ երեխաների ուրախացնել»:
Փոքր տարիքից Պարույրն իր սիրելի հերոսներն ուներ և հոգու խորքում երազում էր դառնալ նրանցից մեկը։ Քրոջ խոսքով` Հայաստանի Ազգային հերոս Մովսես Գորգիսյանին էր շատ սիրում: Ավարտել էր սիրելի հերոսի անունը կրող դպրոցը։ Պարույրը յութուբյան էջ էր բացել. ազգային հերոսների մասին տեսնայութեր էր պատրաստում և տեղադրում այնտեղ:
«Ամբողջ հոգով ու սրտով տառապում էր մեր զոհերի համար, իր ցավն էր համարում նրանց կորուստը: Հուլիսյան մարտերի օրերին գիշերները չէր քնում նա: Ասում էր. «Կարող է թշնամին գիշերը Հայաստան հասնի», -ասում է Տաթևը:
Կամավորական Պարույրը
2020 թվականի սեպտեմբերի 27-ին, առանց հրաժեշտ տալու հարազատներին, Պարույրը կամավորագրվել էր հայրենիքի պաշտպանությանը և մեկնել Արցախ:
«Միայն տատին էր տանը: Տուն էր եկել, արագ վերցրել զինվորական գրքույկը, գնացել»,-պատմում է Տաթևը:
Երեկոյան` ժամը 07:30-ին, Գորիսից զանգել էր հարազատներին և ասել, որ գնում է պատերազմ: Քույրն էլ կատակով ասել էր. «Գոնե արի կոֆե դնեմ, խմիր, նոր գնա»:
«Մեկ է` պետք է գնար, նրան հետ պահելն անհնար էր»,- ասում է Տաթևը:
Հետագայում Պարույրի զինակից ընկերները պատմել են, որ կամավորների ավտոբուսի կանգնելու ժամանակ Պարույրը տղաներից մեկին սնիկերս էր տվել և ասել` կեր, կարող է շատերս հետ չգանք: Ընկերները պատմել են, որ Ակնայում հանգրվանելու ժամանակ Պարույրն այգիներից բանջարեղեն էր հավաքել և ճաշ պատրաստել: Նրանց խոսքով` Պարույրի ձեռքով պատրաստած ճաշերն ամենահամովն էին:
Խոհարար, բուժակ, խենթ հայրենասեր, հայրենիքի նվիրյալ զավակ: Այսպիսին էր կամավորական Պարույրը:
Պարույր Հարությունյանը մասնակցել էր Ակնայի, Ջաբրայիլի, Հադրութի մարտերին: Վերջին կռիվը մղել էր Հադրութում, որտեղ և հերոսաբար զոհվել էր:
«Դեղատուփը ձեռքին` խրամատից խրամատ էր վազում, վիրավոր ընկերներին բուժօգնություն ցուցաբերում: Կարծես`իր կյանքի քսանվեց տարիների ողջ էներգիան պահել էր հենց պատերազմի համար»,-ասում է Տաթևը:
Հարազատները Պարույրի հետ ամեն օր կապի մեջ էին: Զանգում էր, կատակում, ոգեշնչում նրանց: Քույրն էլ ասում էր. «Կարո՞ղ է հետ գաս, քո փոխարեն ուրիշը գնա»:
Ընկերները պատմել են, որ Պարույրը ոչ մի բանից չէր վախենում:
Տաթևի խոսքով`Պարույրն առողջական խնդիրներ ուներ, և «Նարեկը» կարդալով էր ապաքինվել: Երբ պատերազմ էր գնացել, մայրը գիրքը դրել էր որդու բարձի տակ, որ մինչև նրա վերադարձը մնար այնտեղ:
Հոկտեմբերի 14-ին Պարույրը վերջին անգամ զանգել էր հարազատներին, իսկ հոկտեմբերի 17-ին անմահացել Հադրութում։ Հարազատները նրանից տասն ամիս չորս օր լուր չունեին: Ընկել էր հերոսի մահով` իր սիրելի հերոսների պես:
Տաթևն անկեղծանում է`Պարույրի չափ չի սիրել իր հայրենիքը:
«Հիմա եմ հասկանում, որ ինձ համար այս հողն ամենաթանկն է: Ինձ երբևէ այլ երկրում չեմ էլ պատկերացնում: Երբ տարբերություն են դնում Արցախի և Հայաստանի միջև, ես զարմանում եմ: Մեր տղաները մեկ հայրենիքի, մեկ գաղափարի համար են կռվել»,- ասում է նա:
Եղբոր ծառայության տարիներին Տաթևը երկու անգամ է եղել Արցախում, մեկ անգամ էլ` պատերազմից հետո, երբ նրան էին փնտրում:
«Այդ հողը սրբություն է այլևս: Ես պետք է զգույշ քայլեմ, որովհետև այնտեղ շատ արյուն է թափվել»,-ասում է նա:
Հայրենիքին մատուցած ծառայությունների և սխրագործությունների համար Պարույր Գեղամի Հարությունյանը Արցախի Հանրապետության նախագահի հրամանով հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով։
Քրոջ խոսքով` զոհվելուց հետո Պարույրը երազներում հաճախ է այցելում է իրենց և ասում, որ հետ է գալու: Կգամ` Պարույրի վերջին խոսքն էր: Հենց այդպես էր Պարույրի մասին պատմող իր գիրքը վերնագրել նրա ընկերը` Արփինե Բոյաջյանը:
«Մեր բակի երեխաների համար արջի շորերով միջոցառումներ էր կազմակերպում եղբայրս, ուրախացնում նրանց», -ասում է Տաթևը:
Հերոս Պարույրը երազում էր մանկապարտեզ բացել, որտեղ շատ մանուկներ կհաճախեին: Նրա այդ երազանքը կիսատ մնաց:
«Բոլոր լուսանկարներում Պարույրը ժպտում է, կարծես` երազանքների գիրկն ընկած լիներ»,- ասում է քույրը:
Մեր ամբողջ զրույցի ընթացքում Տաթևից լույս էր ճառագում` Պարույրի հոգու լույսը: Տաթևն այնպիսի սիրով էր խոսում եղբոր մասին, որ մի պահ թվաց` Պարույրը մեր կողքին ժպտում է:
Կգամ` ասել էր Պարույրը: Նրա վերադարձին սպասում են բոլորը, անգամ` բակի երեխաները, որոնց նա կարողանում էր երեսուն րոպեների ընթացքում ժպիտներ պարգևել: Հիմա խենթ հայրենասերը վերևից ժպտում է բոլորին` նույն բարությամբ ու սիրով, որ ներքևում իրեն էլ ժպտան հարազատները, բակի երեխաները:
Պարույրի` սիրելի հերոսին` Մովսես Գորգիսյանին, նվիրված տողերով եմ ավարտում.
Դու որ չլինեիր, ի՞նչ էինք անլու, դու որ չլինեիր, ինչի՞ համար էինք ասելու`
Կեցցե այն Հայաստանը, որ վաղն է գալու…
Քո հորինած քայլող արվեստի բարի հեքիաթում
Դեռ վառ ենք պահում ազգի օջախը,
Շղթաներից ազատված անարատ դրոշը,
Մեր էությունը անհաս կանգ չի առնի երբեք,
Եվ թե հարկ լինի` կզոհվենք,
Հանուն քեզ, երկիր իմ…
Մովսես:
Հասմիկ Հակոբյան
