Երկու հերոս որդիներ է հայրենիքին տվել տիկին Արաքսյան, ովքեր պատերազմի առաջին ժամերից մինչև վերջին րոպեներն աննահանջ կռվել են թշնամու դեմ` ոչ մի մետր հող չզիջելով: Արցախյան 44-օրյա պատերազմի անմահ հերոս Մկրտիչ Քարամյանի և կենդանի լեգենդ Պավլիկ Քարամյանի մայրն «Անկախի» հետ զրույցի ընթացքում անվերջ խոսում էր որդիների` Արցախի հանդեպ ունեցած անսահման սիրո մասին:
«Մակիչը միշտ ասում էր, որ սիրում է Արցախը: Պաշն էլ ասում էր` Արցախն իմ զինվորական կոշիկների մեջ է: Ասում էր` մամ, դա է մեր հողը»,- մեզ հետ զրույցում հուզված ասում է մայրը` տիկին Արաքսյան:
Շիրակի մարզի Փոքր Մանթաշ գյուղից էր Մկրտիչ Քարամյանը: Նա նաև Արցախյան քառօրյա պատերազմի մասնակից էր և հրաշքով էր փրկվել: Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական համալսարանն ավարտելուց հետո պայմանագրային զինծառայության էր անցել Ջաբրայիլում: Լրացել էր նրա ծառայության վեցերորդ տարին, երբ սկսվեց Արցախյան 44-օրյա պատերազմը:
«Բա պիտի գնանք մամ ջան, բա ինչ պիտի անենք». ասել են տղաները:
Պատերազմի առաջին օրվանից կապիտան Քարամյանն աննահանջ կռվել է թշնամու դեմ` շրջափակումից հանելով իր զորքին և մեկ մետր անգամ չզիջելով: Մոր խոսքով` նա փրկվելու հնարավորություն է ունեցել. զինակից ընկերները որոշել են ոտքից վիրավոր Մկրտչին իրենց հետ տանել: Բայց նա հրաժարվել է, ասելով, որ վիրավոր ընկերներին մենակ թողնել չի կարող և պետք է նրանց մոտ վերադառնար:
«Երեք տղաներիս մեջ Մակիչն առանձնահատուկ էր: Նրա հետ բառերն ընտրելով պետք է խոսել: Հուժկու հայացքով առնական տղամարդ էր»,-ասում է մայրը:
Մակիչը մինչև իր կյանքի վերջին րոպեն չի լքել խրամատը: Մայրն ասում է, որ զանգելու հետ սեր չուներ: Ասում էր` ծառայության է, չի կարող:
Պատերազմի օրերին ու-ուշ էր զանգում: Մի օր զանգեց և հարցրեց Պավլիկի մասին: Հերոսի վերջին զանգը եղել է հոկտեմբերի 2-ի երեկոյան: Նա մորն ասել է, որ ամեն ինչ լավ է, խնդիր չկա: Մայրն էլ ոգի է տվել որդուն` չվախենաք, բոյ տվեք:
«Շատ կարճ հեռախոսազրույց եմ ունեցել: Մինչև հիմա պահպանվել է խոսելու ժամանակը` 01:50»,-ասում է նա:
Կապիտան Քարամյանը զոհվել է հոկտեմբերի 4-ին, բայց նրա մարմինը գտել են 2021 թվականի մարտին: Հարազատները հունվարին են իմացել դրա մասին: Եղբայրը գիտեր, բայց չէր կարողացել դրա մասին ասել ծնողներին: Զանգել է մորն ու ասել` մենակ չեմ գա, եղբորս հետ կգամ:
«Պաշս երկար է փնտրել եղբորը: Մեզ հուսադրելու համար կարծում էինք` գերիների մեջ էր: Հուսալու ոչինչ էլ չունեմ, բայց սպասում եմ»,-ասում է տիկին Արաքսյան:
Մի կողմից հպարտության զգացումն է ուժ տալիս տիկին Արաքսյային, մյուս կողմից ցավը խեղդում է ներսից: Հերոս որդիների հերոս մոր հպարտությունն ու ցավը միախառնվել են իրար:
« Ես նրան չեմ տեսել, միայն Եռագույնն է հասել ինձ: Հիմա ցավս ներսումս պահած` մեղմ ժպիտներ եմ բաժանում մարդկանց: Դա է ինձ բաժին հասած ճակատագիրը»,-ասում է նա:
Մայրը հիմա Մակիչի լույսը երկնքում է փնտրում: Ինչպես ինքն է ասում` Մակիչը ժպտացող արևի մեջ է: Տիկին Արաքսյան անկեղծանում է. երբեմն ցավից խենթանում է` այս կեղծ իրականությունից փախչելու ճանապարհ փնտրելով: Զգում է` իր ցավի մեջ մենակ է մնացել: Բայց հետո հպարտության զգացումով է լցվում`երկու որդիները ոչ մի թիզ հող չեն զիջել:
Մայոր Պավլիկ Քարամյանն ազատվել է զինծառայությունից, հիմա աշխատանք չունի, ինչպես հերոսների մայրն է ասում` այս պետությանը պետք չեն լավ տղաները:
«Պաշը նրանց կենդանի հերոսն է: Ես իմ ամենաթանկին եմ տվել: Թող իմ որդին ողջ լիներ, երկու եղբայրներն իրար թև-թիկունք կկանգնեին»,-ասում է նա:
Տիկին Արաքսյան որդուն կորցնելուց հետո քսան օր բուժօգնություն է ստացել «Աստղիկ» ԲԿ-ում: Ասում է` լուսաբացն ու մայրամուտը չէր տարբերում: Բայց հետո վերագտել է իրեն, վեր բարձրացել ցավից:
Մինչև պատերազմը Մկրտիչը տուն էր գնել և որոշել էր ամուսնանալ: Երիտասարդ ընտանիքն այդպես էլ չստեղծվեց:
«Տղայիս տունը դատարկ մնաց: Իմ բալեն իր ոտքով չեկավ: Հիմա նկարն է մնացել ինձ հետ: Նայում եմ նկարին` ասելու շատ բան ունենք իրար, կիսատ մնաց: Իմ լուռ ու ամենաանկեղծ զրուցակիցն էր: Համոզված եմ, որ իմ բոլոր հարցերին ամենաազնիվ պատասխանները կտար նա, եթե լսեր ինձ: Ոչինչ չեմ կարողանում փոխել»,- ասում է նա:
Կապիտան Քարամյանին հետմահու պարգևատրել են «Մարտական ծառայություն», «Մարտական խաչ» 2-րդ աստիճանի, «Արիություն» մեդալներով:
Գյումրեցի Գագիկ Վարդանյանն էլ հերոսի մասին գիրք է հրատարակել` «Հայրենիքի անմնացորդ նվիրյալները» վերնագրով:
«Իմ որդու պաշտպանած հողը մնաց թշնամուն: Դա է ամենամեծ ցավը»,-ասում է տիկին Արաքսյան:
Տիկին Արաքսյան աշխատում է Գեղադիրի դպրոցում` որպես փոխտնօրեն: Ասում է` հպարտ է մտնում դպրոց: Իր սաներին էլ միշտ ասում է. «Իմ հերոսը ձերն է, ձեր բոլոր հաղթանականերն իմն են: Դուք պիտի հաղթեք, որ մեր հերոսներն էլ վերևում իրենց հաղթանակած զգան»:
Հասմիկ Հակոբյան
