Քաղաքագետ, միջազգայնագետ, էթնոքաղաքական գործընթացների մասնագետ, МГИМО-ի առաջատար գիտաշխատող  Սերգեյ Մարկեդոնովն իր տելեգրամյան ալիքում գրում է.

1. Միջադեպերը Լեռնային Ղարաբաղում և հայ-ադրբեջանական սահմանի երկայնքով հազվադեպ չեն: Դրանք, ավաղ, քաղաքական գործիչները, փորձագետները և լրատվամիջոցներն ընկալում են որպես առօրյա խնդիր:

2. Այսուհանդերձ Տեղ գյուղի մոտ տեղի ունեցած միջադեպը սևեռուն ուշադրություն է պահանջում: Այդ բնակավայրը գտնվում է հայկական Գորիս քաղաքից 10 կմ և Ստեփանակերտից՝ չճանաչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության մայրաքաղաքից 40 կմ հեռավորության վրա: Ապրիլի 11-ին տեղի ունեցած բախումի հետևանքով զոհվեց 7 մարդ: Տեղի միջադեպը նման բնույթի առաջին նշանակալի իրադարձությունն էր Հայաստանի տարածքում ԵՄ առաքելության (EU Mission in Armenia – EUMA) տեղակայումից հետո: Առաքելության կայքում հաջորդ օրը հայտնվեց հետևյալ հաղորդագրությունը. «Տեղի ունեցած միջադեպը հերթական անգամ ցույց տվեց, որ չսահմանազատված սահմանի պարագայում անհրաժեշտ է պահպանել 1991 թվականի գիծը»: ԵՄ-ն նաև կոչ արեց հակամարտող կողմերին «ավելի բովանդակալից դարձնել սահմանազատման բանակցությունները», ինչպես նաև «այդ գործընթացին աջակցելու» պատրաստակամություն հայտնեց:

3. Ադրբեջանի հետ սահմանին եվրոպական դիտորդներին տեղակայելիս պաշտոնական Երևանի առանցքային փաստարկներից մեկը ՀԱՊԿ-ի անարդյունավետության թեզն էր: Ասվում էր, որ կազմակերպությունն ընդամենը զսպվածության կոչ է անում հակամարտության մասնակիցներին, չի մատնանշում մեղավորներին, թույլ է արձագանքում: Բայց գործնականում պարզվեց, որ ЕUMA-ն էլ չի շտապում որոշակիորեն մատնանշել մեղավորներին: Դե բանակցությունների և ապագայում միջադեպերից ձեռնպահ մնալու անհրաժեշտության կոչերն էլ ձևի համար են, նոու-հաու: Երկար տարիներ Մինսկի խումբը նման քի՞չ հայտարարություններ է արտադրել: Ռուսաստանը, ինչպես և սպասվում էր, օգտվեց եվրոպական առաքելության սայթաքումից և Երևանի գործընկերներին, ինչպես նաև urbi et orbi մատնանշեց այս փաստը: Նշենք, որ ՀԱՊԿ առաքելության տեղակայման հարցը քննարկվում է: Եվ ՌԴ ԱԳՆ ներկայացուցիչների խոսքով՝ «գնդակը Երևանի կողմում է»:

4. Բայց մի՞թե միայն եվրոպացիների շփոթվածությունն է խնդիրը: Արդյոք Տեղի պատմությունը ավելի խոր շերտեր չի վեր հանում:

5. Մեր կարծիքով, վեր է հանում: Եվ միանգամից մի քանի: Առաջին՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի բախումը ղարաբաղյան չէ:  Երկու երկրների միջպետական սահմանների և քաղաքական-աշխարհագրական գծերի դասավորությունը. ահա սա է առանցքային թեման, իսկ Տեղի նման գյուղերը քիչ չեն: Երկրորդ՝ իրենք՝ Բաքուն և Երևանը, չեն կարող և չեն ցանկանում հասնել փոխշահավետ փոխզիջումների, դա նրանց փոխարեն անում են զանազան «բրոկերներ»՝ ըստ ազնվության սեփական հասկացողության և գեղեցիկի մասին սեփական պատկերացումների: Երրորդ՝  հակամարտությունում, ավելի քան երբևէ, շատ մեծ է աշխարհաքաղաքականացման գործոնը: Մինչև 2022 թվականը Արևմուտքը և Ռուսաստանը բացահայտ չեն մրցակցել հայ-ադրբեջանական ուղղությամբ: Իսկ այժմ և այստեղ եկել է տխրահռչակ «the zero sum game»-ը [հաղթողը ստանում է ամեն ինչ-ծնթ. թարգմ.]: Այժմ աշխարհաքաղաքական ընդդիմախոսի յուրաքանչյուր սայթաքում և յուրաքանչյուր վրիպում օգտագործվում է նրա դեմ: Եվ հավատացեք, ռուսական խաղաղապահների զորակազմի յուրաքանչյուր դժվարություն Ղարաբաղում հաճույք է պարգևելու Արևմուտքին: Եվ այս առումով արդեն խնդիրը պրագմատիզմն է: Արժի արդյոք սևեռվել աշխարհաքաղաքական նկրտումների վրա, ավելի լավ չէ՞ չմեղադրել ուրիշներին, այլ գործուն կերպով առաջ տանել սեփականը (խելացի, իհարկե, հասկանալով ուրիշի սխալ հաշվարկներն ու ձախողումները):

6. Այսպիսով, Տեղը հայ-ադրբեջանական հակամարտության ներկայիս փուլի հստակ ռենտգեն է տալիս: Եվ ախտորոշումը շատ բարդ է:

Աղբյուրը