ԱՄՆ-ն, Ֆրանսիան և Ռուսաստանը մտել են հայ-ադրբեջանական հակամարտության կարգավորման առաջնորդության մրցավազքի մեջ:

ԵԱՀԿ ղարաբաղյան կարգավորման Մինսկի խմբի փաստացի փլուզումից հետո նրա նախկին համանախագահները՝ ԱՄՆ-ն, Ռուսաստանը և Ֆրանսիան պայքար մղեցին կարգավորման գլխավոր միջնորդի կոչման համար: Երեքշաբթի Կրեմլում կտրականապես հայտարարեցին, որ խաղաղության միակ «ճանապարհային քարտեզը» մնում են Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի եռակողմ պայմանավորվածությունները: Հայտարարությունն արվեց ԱՄՆ-ում Հայաստանի և Ադրբեջանի գործընկերներ Արարատ Միրզոյանի և Ջեյհուն Բայրամովի հետ պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենի բանակցությունների հաջորդ օրը: Միաժամանակ իր միջնորդությունն է առաջարկում Ֆրանսիայի ԱԳՆ ղեկավար Կատրին Կոլոննան:

ԱՄՆ-ի, Հայաստանի և Ադրբեջանի դիվանագիտական գերատեսչությունների ղեկավարների՝ երկուշաբթի երեկոյան Առլինգտոնում (Վիջինիայի նահանգ) տեղի ունեցած հանդիպման նախաձեռնությունը պետքարտուղար Էնթոնի Բլինքենինն էր: Ապրիլի 23-ից հետո, երբ ադրբեջանական զինվորները, չնայած Երևանի բողոքներին, Լաչինի միջանցքում (Ղարաբաղը միացնում է Հայաստանի հետ) հսկիչ անցակետ տեղադրեցին, ԱՄՆ պետդեպարտամենտի ղեկավարը բուռն դիվանագիտական ակտիվություն ցուցաբերեց: Հեռախոսազրույցներ կազմակերպելով Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի և Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևի հետ՝ Էնթոնի Բլինքենն այնուհետև իր մոտ հրավիրեց երկու երկրների դիվանագիտական գերատեսչությունների ղեկավարներին: «Երկխոսությունը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում տևական խաղաղության հասնելու բանալին է»,- գրեց նա Առլինգտոնի հանդիպման նախօրեին Twitter-ում:

Մինչդեռ երկու երկրների առաջնորդների հետ պարոն Բլինքենի հաղորդակցությունը ցույց տվեց, որ Բաքուն և Երևանը տրամագծորեն հակառակ գնահատական  են տալիս նոր իրողություններին, որոնք ծագել են տարածաշրջանում ադրբեջանական հսկիչ անցակետի տեղադրումից հետո, որի կողքին հայտնվեց մեծ վահանակ երեք լեզուներով (ռուսերեն, անգլերեն և ադրբեջաներեն)՝ «Դուք մտնում եք Ադրբեջանի Հանրապետության տարածք»:

Երկու կողմերի իրարամերժ վարկածները ( ըստ մեկի՝ Բաքուն պատրաստվում է խաղաղ հայ բնակչության «ցեղասպանությանը» և ըստ մյուսի՝ պաշտպանվում է հայկական անօրինական զինված խմբավորումների հարձակումներից իր տարածքում) չնվազեցրին Էնթոնի Բլինքենի օպտիմիզմը:

Լուսանկարներից մեկում, որ արվել է Առլինգտոնում, ԱՄՆ պետքարտուղարը շողշողացող ժպիտով կանգնած է Արարատ Միրզոյանի և Ջեյհուն Բայրամովի կողքին, որոնց մտազբաղ դեմքերը էնտուզիազմով չեն փայլում:

Ամփոփելով բանակցությունների նախնական արդյունքները՝ պետդեպարտամենտի ներկայացուցիչ Վեդանտ Պատելը հայտարարեց. «Մենք հավատում ենք, որ խաղաղություն հնարավոր է երկու երկրների միջև»: Սակայն ի պատասխան «փակագծերը բացելու» համառ խնդրանքներին՝ պարոն Պատելը ընդամենը հասկացրեց, որ «խորապես ոգևորված է» Հարավային Կովկասում երկարաժամկետ կարգավորման որոնումներով:

Ամերիկյան դիվանագիտության ակտիվության պոռթկումին նախորդեց Ֆրանսիայի ԱԳՆ ղեկավար Կատրին Կոլոննայի այցը Անդրկովկաս: Ֆրանսիան ԱՄՆ-ի և Ռուսաստանի հետ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների եռյակում էր, որը իր գոյության  երեք տասնամյակում այդպես էլ լուրջ արդյունքների չհասավ ղարաբաղյան կարգավորման հարցում և դե ֆակտո փլուզվեց Ուկրաինայում ռուսական հատուկ ռազմական գործողությունը սկսվելուց հետո:

Երևանում Կատրին Կոլոննան հնարավոր համարեց Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի հանդիպումը Եվրոպական քաղաքական համայնքի գագաթնաժողովի շրջանակներում, որը տեղի կունենա հունիսի 1-ին Քիշնևում: «Անհրաժեշտ է ընդլայնել, հագեցնել բանակցությունների գործընթացը, որում համարձակ ընդգրկվեց Հայաստանը»,- հայտարարեց նա Արարատ Միրզոյանի հետ համատեղ մամլո ասուլիսում:

Իսկ Բաքվում Կոլոննան նշեց, որ «հարցը լուծելու միակ միջոցը խաղաղ բանակցություններն են»: «Ֆրանսիան ողջունում է Ադրբեջանի՝ Հայաստանի հետ հարաբերությունները կարգավորելու նախաձեռնությունը: Հայաստանը և Ադրբեջանը պետք է ճանաչեն միմյանց տարածքային ամբողջականությունը»,- հայտարարեց ֆրանսիական դիվանագիտության ղեկավարը:

Այս համատեքստում ղարաբաղյան պատերազմի դադարեցման մեջ առանցքային դեր խաղացած Ռուսաստանը, որը գործի գցեց բանակցային գործընթացը 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության շրջանակներում, մտադիր չէ զիջել Հարավային Կովկասում կարգավորման առաջնորդությունը:

Մեկնաբանելով Հայաստանի և Ադրբեջանի ԱԳՆ ղեկավարների հանդիպումները Էնթոնի Բլինքենի հետ, պարոն Պեսկովը նշեց. «Առայժմ որևէ այլ իրավական հիմք, որը կարող էր նպաստել կարգավորմանը, չկա, համապատասխանաբար՝ առայժմ այդ եռակողմ փաստաթղթերը բացարձակապես այլընտրանք չունեն»:

Ռուսաստանի նախագահի մամլո քարտուղարի խոսքով՝ «յուրաքանչյուր օգնություն, որը կարող է նպաստել կարգավորմանն այդ հիմքի վրա, կարելի է ողջունել: «Բայց մենք գիտենք նաև, որ լինում են տարբեր փորձեր, որոնք խարխլում են կարգավորման հիմքը, ինչը հեռանկարում կարող է խափանել արդյունքը»:

Սերգեյ Ստրոկան

Աղբյուրը