Երազում էր բանակում ծառայել
Ծանր պատմություն եմ պատմելու, թե ինչպես հանրապետության դիահերձարաններում որդու մարմինը փնտրող մայրն ինն ամիս հետո է իմացել, որ այն գտնվում է Աբովյանի դիահերձարանի նկուղում` պարկի մեջ: Կարդալու ուժ պետք է ունենալ, չխենթանալ, դիմանալ:
Ծննդով գյումրեցի Ժիրայր Մարգարյանի մասին ենք պատմելու: 2002 թվականին ընտանիքով տեղափոխվել են Արցախի Քաշաթաղի շրջանի Վակունիս գյուղ, որտեղ և անցել է նրա մանկությունն ու պատանեկությունը:
2020 թվականի հուլիսի 13-ին Ժիրայրը զորակոչվել է բանակ և ծառայության անցել Ջրականի զորամասում: Մոր` տիկին Նաիրայի խոսքով` Ժիրայրը միշտ երազել է ծառայության մասին: Ծանր ապրումների մեջ էր ընկնում Ապրիլյան անմահ հերոս Քյարամ Սլոյանի դեպքը հիշելիս: Նա առաջինն էր այցելում հերոսների հիշատակը հավերժացնող հուշարձան և խոնարհվում:
«Միշտ ուրախությամբ և հպարտությամբ էր խոսում բանակի մասին»,- ասում է մայրը:
Ընդամենը երկու ամսվա զինծառայող էր Ժիրայրը, երբ սկսվեց Արցախյան 44-օրյա պատերազմը: Այդ օրերին մոր հետ զրուցելիս ասում էր, որ ինքն առաջնագծում չէ, ապահով վայրում է: Հոկտեմբերի 3-9-ը տասնինը զինծառայողներ շրջափակման մեջ են եղել: Նրանց մեջ էր Ժիրայրը: Տղաները հետո դուրս են եկել շրջափակումից:
Հենց այդ օրը զանգել է մորն ու ասել. «Կարծում էի` քո ձայնն այդպես էլ չեմ լսի»:
Անգամ ծանր պայմաններում Ժիրայրն առաջին հերթին մտածում էր մոր, ոչ թե`իր մասին: Նա մորը պատմել է, որ իր եղբայրներն են զոհվել, որոնց հետ ընկերություն է արել, և իր վրեժը հիմա կրկնապատկվել է: Զանգելիս երկար չէին զրուցում, ասում էր` լավ է, ամեն ինչ լավ կլինի:
Տիկին Նաիրան որդու հետ վերջին անգամ խոսել է հոկտեմբերի 15-ին` ժամը 11:30-ին: Մոր խոսքով` որդու ձայնի մեջ տխրություն կար:
«Հարցրի`կարո՞ղ է վիրավոր է: Ինքն էլ ասել է, որ այլևս չի ուզում տեսնել ընկերների մահը: Ես էլ խնդրեցի, որ միայն տուն վերադառնալու մասին մտածեր, քանի որ առանց նրա չեմ կարող ապրել»,-ասում է նա:
Ժիրայրը զոհվել է Հադրութում` Ղարղաբալա տեղանքում, ընկերոջն օգնության հասնելիս:
Ժիրայրին գտել են ինն ամիս հետո
Որդու զոհվելուց հետո տիկին Նաիրայի կյանքն ավելի մութ գույներ էր ստացել. որդու մարմինը նա փնտրել է ինն ամիս: Մինչև պատերազմը տիկին Նաիրան իր ֆեյսբուքյանէջում որդու լուսանկարն էր հրապարակել` զինվորական համազգեստով: Թշնամին լուսանկարի մեկնաբանության բաժնում գրել էր` Աստված հոգին լուսավորի: Հետո ադրբեջանցիները մորը հաղորդագրություններ են ուղարկել որդու զոհվելու մասին:
«Սիրտս զգում էր, որ որդուս հետ վատ բան էր պատահել»,-ասում է տիկին Նաիրան:
Պատերազմի օրերին` հոկտեմբերի 23-ին, տիկին Նաիրան իր մյուս զավակների հետ տեղափոխվել է Հայաստան: Դժվար էր նրա համար որդուց հեռու գտնվելը, զգում էր` կորցրել է նրան: Հենց այդ օրերին դադարել են որդու զանգերը: Մայրը որդու մասին հետաքրքրվել է զինկոմիսարիատից, բայց նրան հավատացրել են, որ ամեն ինչ կարգին է: Նոյեմբեր ամսից նա սկսել է պայքարել որդուն գտնելու համար` փնտրելով նրան դիահերձարաններում, Պաշտպանության նախարարությունում, Քննչական կոմիտեում: Բոլորը լռում էին, և ոչ ոք չէր ասում ճշմարտությունը:
Հոկտեմբերի 10-ին Ժիրայրի անունը հրապարակել էին անհայտ կորածների ցուցակում: Դեկտեմբերին տիկին Նաիրան Խոջալու էր գնացել, որտեղ Ջրականի զորքն էր տեղակայված:
«Ես հոկտեմբերի 15-ին իմ որդու հետ խոսել եմ: Ժիրայրն ասել է, որ իրենց ապահով տեղ են տանում»,-հուզված պատմում է մայրը:
Ապահով վայրը, ինչպես տղաներին էին հավատացրել, հոկտեմբերի 10-ին հանձնված Հադրութն էր: Տիկին Նաիրան գտել է Ժիրայրի զինակից ընկերներին` Միքայելին և Սաքոյին: Միքայելն ասել է` Ժիրայրը վիրավորվել էր, Սարգիսն էլ`զոհվել է: Մայրը ոչ մեկին չի հավատացել: Այդ օրերին մայրը երազում որդուն է տեսել. նրա պատկերացմամբ`հայկական տարածք էր, գետնին` սպիտակ պարկեր, ինքն էլ արագ հավաքում է դրանք, որ չտեսնեն: Այդ ժամանակ պատի մոտ նա նկատում է որդուն, որն էլ ասում է` հոգնած ու սոված է, տեղ տա իրեն` քնի, հանգստանա:
Հենց այդ ժամանակ նրան զանգել են և ասել, որ ԴՆԹ-ն հաստատվել է, բայց նա չի հավատացել: Երկրորդ անգամ է դիմել:
«Ես ուղղակի խնդրել էի դատաբժշկին` սառնարանը բացեր, ես զգամ որդուս, ու եթե նա լիներ, մարմինն ինձ հետ տանեի»,-լացելով շարունակում է պատմել մայրը:
Մայրն ուզում էր օր առաջ հուղարկավորել որդուն, որ նրա հոգին էլ հանգստանար: Նախընտրական քարոզարշավի ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը Շիրակ էր եկել: Տիկին Նաիրան նրան է մոտեցել` որդուց լուր իմանալու: Վարչապետն էլ ասել է, որ Ժիրայրի մարմինը գտել են, և ԴՆԹ համընկում կա: Մայրը ցույց է տվել որդու լուսանկարն ու ասել, որ վարչապետը համեմատեր`արդյո՞ք իր որդու մասունքներն են: Չէ որ ոչինչ պարզ չէր, բայց իրեն համոզում էր, որ գտել են մարմինը: Վերջինս խոստացել էր հարցին լուծում տալ, բայց դիահերձարաններում որդուն փնտրող մայրն ինն ամիս հետո է իմացել, որ որդու մարմինը գտնվում էր Աբովյանի դիահերձարանի նկուղային հարկում` պարկի մեջ: Այդ աղմկահարույց դեպքից հետո տեղափոխել են Մարտունու դիահերձարան:
2021 թվականի հուլիսի 15-ին` ինն ամիս լրանալուց հետո, համընկնում է ԴՆԹ երկրորդ փորձանմուշը: Ժիրայր Մարգարյանին հուղարկավորել են Վահրամաբերդի ընտանեկան գերեզմանատանը: Հետմահու պարգևատրվել է «Արիություն» մեդալով:
Տիկին Նաիրան հիմա բնակվում է Գյումրիում` բարի մարդկանց տրամադրած բնակարանում: Նոր բնակարան գնելուն խոչընդոտում են վարկային պարտավորությունները: Որդու զոհվելու հետ չի հաշտվում: Ասում է` մատաղի գառան պես զոհվեց: Արդարության հետքերով փորձում է գտնել մեղավորներին, հույս չունենալով, որ մի օր նրանք իրենց արժանի պատիժը կկրեն:
Հասմիկ Հակոբյան
