Երբ Արցախյան 44-օրյա պատերազմի ժամանակ զորակոչ է հայտարարվել, Արսեն Խաչատրյանը կամավոր ներկայացել է զինկոմիսարիատ: Հետո զինկոմիսարիատից կանչել են նրան:
Մասնագիտությամբ իրավաբան, կապիտան Արսեն Խաչատրյանը Մարտակերտի ռազմական ոստիկանության զինվորական ունեցվածքի պահպանության խմբի ավագ սպա էր: Հետո աշխատել է ԱՀ պետական վերահսկողական ծառայությունում` որպես բաժնի պետ: Ինչպես նա է ասում` որպես պետական պաշտոնյա արտոնություն ուներ չմասնակցել պատերազմին, բայց առաջինների շարքում է կամավորագրվել: Արսենը նոր ձևավորված զորքի վաշտի հրամանատար էր նշանակվել: Հոկտեմբերի 30-ին նա իր վաշտով մեկնել է Քարին տակ` մասնակցելու ռազմական գործողություններին:
«Անկախի» հետ զրույցում տարակուսելով է խոսում Քարին տակի մասին: Նրա խոսքով` իրենց Քարին տակ են ուղարկել, որ վերահսկեն այն, բայց անհասկանալի էր, թե ինչու՞ են իրենց ասել այնտեղ դիրքավորվել, երբ թշնամին արդեն անցել էր այդ տեղանքով: Քարին տակի ռազմական գործողությունների ժամանակ Արսենը թեթև վիրավորում է ստացել, տեղափոխվել Ստեփանակերտ, թեթև բուժվելուց հետո հետ վերադարձել դիրքեր:
«Մենք առանց խուճապի ենք ընդունել մարտը, կազմ ու պատրաստ էինք, բայց թշնամին ավելի լավ էր դիրքավորվել»,-ասում է նա:
Արսենի խոսքով`նոյեմբերի 2-ին տղաների հետ բարձրացել են Շոշ գյուղի մոտ գտնվող Սղնախի մի հատված, որտեղ Նախիջևանի հատուկ նշանակության ստորաբաժանումներն անտառում հարձակում են գործել նրանց վրա: Այդտեղ նրանց վաշտը տվել է վեց զոհ և հինգ վիրավոր: Հաջորդ օրը մեր տղաները մարտական գործողություններ են ծավալել:
«Վաշտում միակ արցախցին էի, մյուսները բոլորը Հայաստանից էին` մահվան աչքերին ամեն օր նայելով: Չէի կարող բոլորին զոհաբերել այդ ժամանակ: Ստիպված կազմակերպված նահանջ ենք տվել»,-ասում է նա:
Նոյեմբերի յոթին այդ դիրքը հանձնվել է թշնամուն: Ես հարցրի` ո՞րն էր կազմակերպված նահանջի պատճառը` թշնամի՞ն էր գերազանցում թվաքանակով, թե՞ ծանր հրետանի էր կիրառում, և նույն կերպ մեր զորքը չէր կարողացել պատասխանել:
«Խնդիրն այն է, որ յուրաքանչյուրն իր համար էր գործում` անկազմակերպ, մարտական գործողությունների մասին տեղյակ չէր անգամ ընդհանուր հրամանատարական կազմը»,-ասում է նա:
Վաշտի տղաներից հինգը պետք է առաջին դիրքում մնային, բայց հաջորդ օրը` նոյեմբերի 5-ի երեկոյան, դասակի հրամանատարը զանգել է իրեն և ասել, որ բոլոր ստորաբաժանումները հերթով իջնում են, իրենք ի՞նչ անեն:
«Մենք ամենամեծ թևն ենք պահել, որ ամեն տեղից թուրքերով էր շրջապատված` առջևից, կողքից և վերևից: Ես կարծում էի` վերևում մերոնք են, թշնամու հարձակմանը սպասում էի բոլոր կողմերից, բայց`ոչ վերևից»,-ասում է հրամանատարը:
Արսենը մինչև այսօր չի կարողանում հասկանալ, թե ինչպես էր թշնամին դիրքավորվել վերևում, երբ նրանք ամեն պահ թշնամու հարձակմանը սպասում էին ներքևից:
«Ես կարծում էի` թշնամին ներքևում է դիրքավորվել, թե չէ սար կբարձրանայի և վերևում նրան կդիմավորեի»,-ասում է նա:
Հետո հավելում է` զինտեխնիկայի խնդիր չի եղել, անգամ անտառում բազմիցս արկակոծության են ենթարկվել, բայց իրեն բան չի եղել, չնայած որ բոլոր միջոցներով թշնամին հարվածում էր:
«Այստեղ խնդիրը բայրաքթարը չի եղել: Անկազմակերպ վիճակ էր»,- ասում է նա:
Նոյեմբերի 20-ին Կարմիր խաչի միջնորդությամբ և մեծ դժվարությամբ Արսենը մարտադաշտից հանել է վաշտի տղաների դիակները:
«Օպերատիվ կերպով կարողացել ենք հանել նրանց մարմինները, քանի որ բոլորի տեղը գիտեի»,-հավելում է նա:
Վաշտի զոհված տղաների մեդալներն Արսենին են փոխանցել, հետո նա Եռաբլուրում պատվավոր հանձնել է հերոսների հարազատներին: Նրան` որպես պատերազմի մասնակցի, այդպես էլ չեն պարգևատրել:
Արսենն Արցախի շրջափակումը հաղթահարում է հարաբերական: Այժմ նա աշխատանք չունի, բայց պատրաստ է որպես սպա ծառայել հայրենիքին:
Իմ հարցին` ռևանշ լինելու՞ է, Արսենը պատասխանում է`միայն մի դեպքում, երբ բոլոր ռեսուրսները պատերազմից հետո դրված լինեն բանակի մարտունակության վերականգնման վրա:
«Այդ ուղղությամբ ոչինչ չի արվում: Արցախում մնալու դեպքում մեր ներկայիս սերունդն այս հոգեբանական դժվար վիճակում չի կարող մտածել ռևանշի մասին: Մնում է միայն մեզ թողնել շարունակել ապրել մեր հողում, նոր միայն հաջորդ սերունդը կմտածի դրա մասին»,-հավելում է նա:
Հասմիկ Հակոբյան
