Մարդու իրավունքների համալսարանական ցանցը (Тhe University Network for Human Rights) հայտարարություն է ուղարկել ՄԱԿ-ի Ցեղասպանության կանխարգելման գրասենյակ՝ վերլուծելով Լեռնային Ղարաբաղում էթնիկ զտումները և ցեղասպանության վտանգը և կոչ անելով կոշտ արձագանքել:
Հայտարարության նախաբանում, մասնավորապես, նշվում է, որ Լեռնային Ղարաբաղի էթնիկ հայ բնակչությունը, որը հայերի կողմից հայտնի է որպես Արցախ, գտնվում է էթնիկ զտումների և պոտենցիալ ցեղասպանության իրական սպառնալիքի տակ։ Ռիսկը կարող է տարածվել նաև նաև Հայաստանի հարավային հատվածը։
Մարդու իրավունքների համալսարանական ցանցը՝ համագործակցելով իրավաբանների, ակադեմիկոսների և Հարվարդի Իրավաբանական դպրոցի՝ Մարդու իրավունքների պաշտպաններ, UCLA’s Promise Institute for Human-ի ուսանողներ իրավունքները, Ուեսլեյան համալսարանը, Օքսֆորդի համալսարանը և Յեյլի Լոուենշտեյն նախագիծը հետաքննել են էթնիկ հայերի նկատմամբ ադրբեջանական ուժերի կողմից իրականացված վայրագությունները 44-օրյա պատերազմի ընթացքում, զինադադարից հետո, 2022-ին Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի վրա հարձակումների ժամանակ, ինչպես նաեւ հարաբերական խաղաղության ժամանակաշրջաններում։
Մեր բացահայտումները հիմնականում հիմնված են բազմաթիվ փաստահավաք ճամփորդությունների վրա՝ երկուսը Լեռնային Ղարաբաղում և չորսը Հայաստանում՝ 2022 թվականի մարտից մինչև 2023 թվականի հուլիսը։
Համալսարանական ցանցը անցկացրել է շուրջ 100 անմիջական հարցազրույց բռնի տեղահանվածների, անհայտ կորած կամ բռնի անհետացած զինվորների ընտանիքների, արտադատական սպանությունների զոհերի ընտանիքների, վերադարձած գերիների և Լեռնային Ղարաբաղի և Հայաստանի սահմանամերձ համայնքների բնակիչների հետ:
Մենք եզրակացնում ենք, որ Ադրբեջանի կառավարությունը, ամենաբարձր մակարդակով, ներել է, խրախուսել, նպաստել կամ ուղղակիորեն կիրառել է բռնության ամենասարսափելի ձևերը հայերի դեմ: Մեր փաստագրած չարաշահումները հուշում են, որ տեղի է ունենում լավ կազմակերպված, համապարփակ Լեռնային Ղարաբաղը և Հայաստանի որոշ մասերը հայերից դատարկելու արշավ»:
Այս հայտարարությունում ներկայացվում են Ադրբեջանի կողմից իրականացված հանցագործությունների ռիսկի գործոնները:
Հայտարարության եզրակացությունում նշվում է, որ պետք է զգալի աշխատանք իրականացնել հայտարարությունում նշված ռիսկերի գնահատման համար և անհրաժեշտ է շարունակել հետևել իրավիճակին։
«Մեր անհանգստությունները, որ ճգնաժամը կարող է սրվել ցանկացած պահի, մեզ ստիպեց այս հայտարարարությունն ուղարկել, ավելի լավ է շուտ, քան ուշ։ Հուսով ենք, որ ձեր փորձը կարող է համալրել մեր ռիսկերի վերլուծությունը, բացահայտել հիմնական ռիսկային գործոնները մեղմելու հնարավորությունները և օգնել տեղեկացնել միջազգային հանրությանը Լեռնային Ղարաբաղի հայերի առջև ծառացած սպառնալիքի լրջության մասին»,- ասված է հայտարարության եզրակացությունում:
