Սերգեյ Մարկոդոնովն իր տելեգրամյան ալիքում գրում է.

1. Յուրաքանչյուր քաղաքական վերլուծաբանի համար այսպես թե այնպես, վաղ թե ուշ բարդ երկընտրանք է առաջանում: Ինչպե՞ս անաչառ քննել բարդ գործընթացը, եթե տվյալ թեմայով մեկնաբանությունների ճնշող մեծամասնությունը զգացմունքային է, իսկ ինքդ հասարակ մահկանացու ես և չես կարող լիովին աներեր մնալ: Կարծում եմ՝ անձնական գնահատականներին տուրք տալուց խուսափելու լավագույն միջոցը գործնական տեսություններին դիմելն է: Դա չափազանց կարևոր է, մանավանդ որ  փորձագիտական միջավայրում որոշ ոչ ֆորմալ կանոն է հաստատվել՝ տեսական կառույցներն իրենք իրենց համար են, իսկ փաստերը առանձին կյանքով են ապրում: Արժի հնարավորինս մեկը մյուսի հետ համատեղել։

2.  1928 թվականին ամերիկյան հոգեբան և սոցիոլոգ Ոուիլյամ և Դորոթի Թոմաս ամուսնական զույգը հրատարակեց «Ամերիկայի զավակները. վարքագծային խնդիրները և ծրագրերը» գիրքը, որում կանխադրված էր սկզբունքային կարևորության թեզ. «Իրավիճակները, որոնք մարդիկ իրական են համարում, իրական են իրենց հետևանքներով»:

3. Մեկնաբանության ձևաչափը հնարավորություն չի տալիս վերաշարադրելու The Wall Street Journal» /WSJ ազդեցիկ պարբերականի հետ Նիկոլ Փաշինյանի հարցազրույցի բովանդակությունը: Արձանագրեմ սոսկ մի քանի հիմնական թեզեը: Հայաստանի վարչապետը փաստորեն հաշտվել է Լեռնային Ղարաբաղի կորստյան հետ, սևեռված է Հայաստանի «տարածքային ամբողջականության» պաշտպանության վրա: Նա հիասթափված է Ռուսաստանից, ՀԱՊԿ-ից և նրանց ներուժից,  մեծ հաշվով նրանց (այսինքն՝ մեզ) համարում է մարող իրողություն և արտաքին քաղաքականության «դիվերսիֆիկացման» (իմա՝ «բուն Հայաստանի» պաշտպանության գործում ԱՄՆ-ի և նրա դաշնակիցների ակտիվացման) հույսեր ունի: Փաշինյանի խոսքով՝ Երևանը չի շտապի դաշնակցային հարաբերությունները խզել Մոսկվայի հետ: Բայց եթե առաջնորդվենք հոգեբանության բառարանով, ապա կտեսնենք, որ նա «հիվանդ» է: Հայաստանի պահպանումը Հայկական ԽՍՀ-ի սահմաններով նա կապում է Արևմուտքի երաշխիքների հետ: Փաշինյանը փորձում է զերծ մնալ «վերջնական ընտրության» հռետորաբանությունից և երևում է, որ ծանութեթև է անում բառերը: Բայց փաստացի զուտ խորացնում է Մոսկվայի հետ տեղեկատվական-քաղաքական հակասությունները:

4.  Վստահ չեմ, որ դրա ետևում կանգնած են «Սորոս-նեմեց-երշիկ»-ները: Առկա է աշխարհաքաղաքականության ընկալում, և այդ առումով Հայաստանի վարչապետը միայնակ չէ: Կարելի՞ է Փաշինյանի հաշվարկները հիմնավոր համարել: Ոչ, իհարկե: 2020-2023 թթ. պատմությունը (հատկապես՝ 2022-2023 թթ.) դա ցույց է տվել: Հանրապետության վարչապետը ձգտում էր Արևմուտքի օգնությամբ ձգձգել անխուսափելին (կառչել Ղարաբաղում հայերի մարդասիրական իրավունքներից և այդպիսով հետաձգել նրա լիակատար «ինտեգրումը» Ադրբեջանին): Չստացվեց: Բայց խնդիրն այն է, որ հայ հասարակության մեջ (ճիշտ է, թե ոչ, այլ հարց է) տարածված էր Բաքվին Ռուսաստանի խիստ պատասխանի ենթադրությունը, եթե ոչ ռազմական, ապա քաղաքական-դիվանագիտական: Եվ այսօր, երբ Փաշինյանը (իմ կարծիքով՝ առանց չափի զգացումի) չարաշահում է զանգվածների հիասթափությունը, այն զրոյից չի հնարում: Որպես քաղաքական գործիչ՝ նա հենվում է մարդկանց տրամադրությունների վրա: Եվ այդ մարդիկ, ճնշող մեծամասնությամբ, «նախկինների» հետևից չեն գնում: Եվ նորից կարող են սխալվել ու մոլորվել, իսկ Արևմուտքի հետ կապված հույսերը պարզունակ են ու անհիմն: Բայց պարզապես վերարտադրեմ այն, ինչ ասում էին Հայաստանում, երբ ինքս այնտեղ էի. «Մենք հասկանում ենք, Արևմուտքը չի փոխարինի Ռուսաստանին, բայց ի՞նչ կկորցնենք, եթե փորձենք»: Հակափաստարկները հնարավոր կորուստների մասին լսում են (առայժմ), բայց ոչ առաջվա «կրակով»: Եվ հայ-ղարաբաղյան վերջաբանն այնքան էլ չի օգնում ինձ Մոսկվային պաշտպանելու հարցում:

5.  Բայց ռուսական դիրքորոշումը զուտ մերկապարանոց «ռեալիզմ-իմպերիալիզմ-էքսպանսիոնիզմ» գծով չի շարժվում: Արևմուտքը խաղադրույքն արել է Մոսկվայի՝ որպես գոյաբանական սպառնալիքի դեմ առճակատման վրա: Ռուսաստանի Դաշնությունը ՀԱՄԱՍ-ի հետ համեմատելը պարզապես (ոչ)գեղեցիկ փոխաբերություն չէ, նրանք այդպես են հասկանում Մոսկվայի մարտահրավելը: Եվ գործում են համապատասխանաբար: Ոչ միայն Ուկրաինայում, այլև «այնուհետև ամենուրեք»: Ուստի Արևմուտքի հետ յուրաքանչյուր  գործընկերոջ (մանավանդ թույլ և խոցելի) որևէ համագործակցություն Կրեմլում բուռն անախորժություն է առաջացնում:

6. Իրավիճակի ընկալումը բոլոր կողմերից բազմաթիվ սխալներ ունի: Բայց ցավն այն է, որ decision-makers-ները [որոշում կայացնողները]  պատմաբան-աղբյուրագետների պես չեն մտածում, այլ՝ քաղաքական գործիչների. սեփական ընկալումը փաստերից վեր են դասում: Ահա ինչու խեղաթյուրված պատկերները, որոնք կարծես պիտի փշրվեին «նյութական մասի» հետ առաջին իսկ շփումից, ոչ միայն չեն անհետանում, այլև միայն և միայն թանձրանում են:

Աղբյուրը