Քաղաքագետ Սերգեյ Մարկեդոնովն իր տելեգրամ ալիքում գրում է.

1. Հայաստանի արտաքին քաղաքականության վերստերնացման փորձագիտական հիպոթեզը նոր վառ մարմնավորում է ստացել: Նախ համառոտ իրադարձությունների հենքի մասին:

2. Արտաքին գործերի նախարար Արարատ Միրզոյանը թուրքական հայտնի «TRT World» ալիքի հետ հարցազրույցում հայտարարեց իր երկրի «եվրոպական նկրտումների» առկայության մասին: Հեռուստաալիքի երկրի հետ մերձենալու ու շփվելու տենչանքը (աֆիլիացիա) մեզ սոսկ պատահականության խաղ չի թվում, թեպետ դավադրապաշտական ծայրահեղությունների մեջ էլ չպետք է ընկնել: Հայաստանի ղեկավարության պատկերացմամբ՝ Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորումը, հավասարապես և խաղաղությունն Ադրբեջանի հետ կմոտեցնեն եվրաինտեգրման հեռանկարները: Ճիշտ է այս ըմբռնումը, թե ոչ, կյանքը ցույց կտա, առայժմ պարզապես արձանագրենք այն։

3. Միրզոյանի հարցազրույցից 3 օր անց Եվրախորհրդարանը 504 կողմ, 4 դեմ և 32 ձեռնպահ ձայներով բանաձև ընդունեց, որը ԵՄ ղեկավարությանն առաջարկում է քննարկել Հայաստանին Վրաստանից, Մոլոդովայից և Ուկրաինայից հետո Եվրամիության անդամության թեկնածուի կարգավիճակ տալու հարցը: Տվյալ փաստաթղթի ընդունումից 2 օր անց էլ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը, բացելով կառավարության նիստը, հայտարարեց այդ թեմայով լայն հասարակական բանավեճերի անհրաժեշտության մասին:

4. Ընթացիկ կոնյունկտուրայի պատանդ չդառնալու համար դիտարկենք Երևանի և Բրյուսելի կոոպերացիայի համակարգային հիմքերը: Առաջին տարին չէ, որ նման համագործակցություն է ծավալվում: Նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի օրոք Հայաստանը և Եվրամիությունը ստորագրել են Համաձայնագիր գործընկերության և համագործակցության մասին (1996 թ., ուժի մեջ է մտել 1999 թ.): 2004 թ. Երևանը միացել է Եվրոպական հարևանության քաղաքականության ծրագրին: 2010 թ.՝ արդեն Սերժ Սարգսյանի նախագահության օրոք, Հայաստանը սկսել է բանակցությունները Ասոցիացիայի համաձայնագրի կնքման շուրջ: Եվ բացառված չէ, որ կստորագրեր նաև դա, եթե չլիներ ուկրաինական ճգնաժամը, Մոսկվայի դժգոհությունը, ռազմական ծավալումը Սիրիայում և Թուրքիայի դիրքերի ամրապմդումը Մերձավոր Արևելքում ու Անդրկովկասում: 2013 թ. Սարգսյանը սեղմեց «արգելակը» և նախընտրեց Մաքսային միությունը (որ հետագայում դարձավ ԵԱՏՄ):Բայց դա չխանգարեց նրան արդեն 2017 թ. ստորագրել Բրյուսելի հետ Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության մասին համաձայնագիրը: Այն լիակատար ուժի մեջ մտավ արդեն Նիկոլ Փաշինյանի օրոք՝ 2021 թ. մարտին:

5. Ինչո՞ւ են պետք Հայաստանին եվրոպական ափերը: Առաջին՝ տնտեսությունը: Հայաստանի էկոնոմնախի գնահատականներով՝ «եթե վերցնենք ԵՄ-ն՝ որպես միասնական շուկա, ապա այն Հայաստանի երկրորդ խոշոր առևտրային գործընկերն է Ռուսաստանից հետո»: Երկրորդ՝ երկար տարիներ համարվում էր, որ Երևանի համար կարևոր է չթողնել Բաքվին Բրյուսելի վրա ազդեցության մենաշնորհ ունենալ: Երրորդ՝ սփյուռքի գործոնը (որ կարևոր է հատկապես Ֆրանսիայի դեպքում): Չորրորդ՝ Փարիզի ներկայությունը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում (սակայն 2020 թ. հետո այդ ձևաչափի նշանակությունը ենթարկվեց քաղաքական գերարժեզրկման): Հինգերորդ՝ սերնդափոխությունը և «նոր հայերի» կարիերայի առաջխաղացման պլանները հեռանկարային տնտեսական հատվածներում (օրինակ՝ ՏՏ, ոչ թե բեռնափոխադրում կամ մեծածախ-մանրածախ առևտուր): Այդ բոլոր ուղղությունները, կրկնեմ, ո՛չ Փաշինյանով են սկսվել, ո՛չ էլ նրանով են ավարտվելու:

6. Ի՞նչն է, սակայն, Հայաստանի ներկայիս իշխանական թիմի սկզբունքային տարբերությունը նախորդներից: Քոչարյանական և սարգսյանական կոմպլիմենտարիզմը կառուցված էր «և՛-և՛» սկզբունքով, ոչ թե «կա՛մ-կա՛մ»: 2017 թ. փետրվարի 24-ին  եվրասիական տնտեսական հանձնաժողովի նախագահ Տիգրան Սարգսյանը (մինչ այդ նա զբաղեցրել է նաև Հայաստանի վարչապետի պաշտոնը) հայտարարեց Երևանի դիրքորոշումը, այն է՝ համագործակցել և աշխատել թե՛ Եվրոպական միության, թե՛ ԵԱՏՄ-ի հետ: 2017 թվականի համաձայնությունը Հայաստանի և ԵՄ-ի միջև հենց հակադրվում էր Ասոցիացիային: Ոչ ոք կասկածի տակ չէր դնում նաև Մոսկվայի բացառիկ դերը հանրապետության անվտանգության ապահովման հարցում: Նույնիսկ ոչ հրապարակային բանաձև գոյութն ուներ «պաշտպանւթյունը և Ղարաբաղը Ռուսոաստանն է, իսկ տնտեսությունն ու տեխնոլոգիաները՝ Եվրոպան»: Թեպետ, անկեղծ լինենք, այդ բանաձևըւ հեռու էր կատարելությունից, քանզի ՌԴ-ի տնտեսական նշանակությունը ոչ ոք չի վերացրել:

7. Իսկ այժմ, երբ Ղարաբաղը կորսված ու հայաթափված է, Երևանը ձգտում է առաջ տանել «կա՛մ-կա՛մ» հայեցակարգը: Եվ օրեցօր ավելի հստակ, առանձնապես չկաշկանդվելով արտահայտությունների հարցում: Բայց այդ մոտեցումը հղի է վտանգներով: Հավանականություն կա, որ Եվրոպական հեռանկարների համար պայքարում, մի ափը լքելով, այդպես էլ մյուս ափին չհասնես:

Աղբյուրը