Հյուսիսատլանտյան դաշինքը մեծ հետաքրքրություն էր ցուցաբերում արցախյան հակամարտությանը: Բաքվի հրետանային զենքի գնումը Չեխիայում ՆԱՏՕ-ի անդամից հակամարտության գոտի հարձակողական սպառազինության մատակարարման նախադեպը դարձավ: Ֆիլիպ Խալֆինը(Philippe Khalfine) բացում է փակագծերը, թե ինչպես է դա տեղի ունեցել: Հիշեցնենք, որ Արցախյան պատերազմի չեխական հետքին պատերազմի օրերին անդրադարձան նաև Չեխիայի Info պարբերականի լրագրողներ Լենկա Կլիցպերովան և Մարկետա Կուտիլովան (տե՛ս Ղարաբաղ՝ արյունոտ այգի:- Անկախ, 2020, 1 նոյեմբ.):
Հարկ է հիշեցնել, որ դաշինքի մասնակից երկրների շրջանում ներքին կանոն գոյություն ունի. զենք չմատակարարել հակամարտության որևէ կողմի: Բայց այդ «երաշխավորությունն» այժմ անցյալում է: Զենքի գնման և ղարաբաղյան հակամարտության տարածաշրջան մատակարարման պատմությունն արդարև դետեկտիվ սերիալի սյուժե դարձավ՝ լի հանելուկներով ու «սպիտակ կետերով»:
2018 թ. ադրբեջանական բանակի գովազդային հոլովակներից մեկում հայտնվեց չեխական արտադրության ռազմական տեխնիկա՝ հագեցած հաուբիցներով (հրետանի) և համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգերով: Բայց Բաքուն հաշվի չէր առել այն հանգամանքը, որ դա հաստատ դուր չի գա Պրահային՝ ելնելով ՄԱԿ-ի, ԵՄ-ի և ԵԱՀԿ-ի՝ Ադրբեջանին զենքի մատակարարման էմբարգոյից:
Ադրբեջանին զենքի վաճառքի մասին հրապարակված տեղեկատվությունը բողոքի ալիք բարձրացրեց Չեխիայում: Երկրի իշխանությունները շտապեցին հերքել այդ տեղեկատվությունը: Հանրապետության ղեկավարության հայտարարության համաձայն՝ Czechoslovak Group ընկերության արտահանման թույլտվություններում որպես Tatra ռազմական ավտոմեքենաների վերջնակետ նշված է եղել Իսրայելը:
Սակայն լրագրողական հետաքննության շնորհիվ հաջողվեց ապացուցել, որ առքուվաճառքի ու վերասարքավորման գործընթացում մասնակցել են Czechoslovak Group-ին պատկանող Real Trade Praha և սլովակյան MSM Martin ընկերությունները, որոնք նախկինում արդեն փորձել էին Ադրբեջանին հաուբիցներ և հրթիռային արկեր մատակարարելու թույլտվություն ստանալ, բայց ապարդյուն: Լրագրողները նաև պարզել էին, որ Չեխիայից Իսրայել էին տարվել 54 Tatra ռազմական մեքենաների թափքեր: Հասնելով նշանակման կետ՝ դրանք 12 ժամում համալրվել են իսրայելական հեռահաղորդակցական համակարգերով և իսրայելական Elbit systems Land and C4i ընկերության հեռակառավարման համակարգերով, որից հետո փոխադրվել են Սլովակիա: Այնուհետև MSM Martin-ի մասնագետները բեռը սարքավորել են Dana M-1 հաուբիցներով և Vampir RM-70 համազարկային կրակի ռեակտիվ համակարգերով: Դրանից հետո արդեն տեխնիկան ուղարկվել է Ադրբեջան՝ բուն պատվիրատուին: Փոխանցումն իրականացրել է ադրբեջանական Silk Way ավիաընկերությունը դիվանագիտական քողի տակ: Ընդ որում, արտահանման թույլտվությունում, որ MSM Martin ընկերությանը տվել է Սլովակիայի էկոնոմիկայի նախարարությունը, նշված է 54 իսրայելական Elbit systems Land and C4i ընկերության Tatra ավտոմեքենա: Այսինքն՝ ճիշտ այն քանակությամբ, ինչ այդ ավտոմեքենաները Չեխիան փոխադրել էր Իսրայել:
Կարևոր է նշել հետևյալը. զենքի արտահանման թույլտվությունը Չեխիայում տալիս է արդյունաբերության և առևտրի նախարարությունը պաշտպանության նախարարության, արտաքին գործերի նախարարության և ներքին գործերի նախարարության դրական եզրակացության հիման վրա, հետևաբար միանգամայն ակնհայտ է, որ Չեխիայի գերատեսչությունները դրական եզրակացություն են տվել Ադրբեջան ռազմական տեխնիկա մատակարարելուն: Չնայած այդ բոլոր գերատեսչությունները պնդում էին, որ արտահանում է արվել Իսրայել, մատակարարման թույլտվությունում իսրայելական ընկերության կողքին նշված է եղել նաև Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը:
Այսպիսով ակնառու է, որ ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիրը՝ իր կոռումպացված քաղաքական գործիչներով, առանց խղճի խայթի, զորակցել է Հայաստանի և Ադրբեջանի հակամարտության ծավալմանը և նախապատվությունը տվել է ոչ թե մարդկային կյանքերին, այլ իր ռազմավարական շահերին, նախ և առաջ՝ նավթին:
Բնագիրը՝ L'Azerbaïdjan a utilisé des armes de l'OTAN pendant le conflit du Haut-Karabakh
