Օրերս հայտնի դարձավ, որ Բաքվում ձերբակալվել է 55-ամյա պաշտոնաթող գեներալ-լեյտենանտ Ռովշան Թելման օղլու Աքպերովը՝ Ադրբեջանի ազգային հերոս, և ոչ այնքան վաղ անցյալում՝ Ալիևների ընտանիքի սիրելին ու ընկերը:
Լուսանկարում հենց նա է՝ Գեներալ Աքպերովը, որ 2014 թվականի օգոստոսին, կտտանքների ենթարկելով Հայաստանից առևանգված Կարեն Պետրոսյանին, փորձում է ապացուցել, իբրև վերջինս դիվերսանտ է։ Հիշեցնենք, որ ադրբեջանական կողմը իսկական ներկայացում էր սարքել՝ հասարակ հովվին հագցնելով զինվորականի հագուստ և ներկայացնելով որպես դիվերսանտ։ Գերեվարվելու հաջորդ օրը ադրբեջանական կողմը Կարմիր Խաչին հայտնել էր, իբրև Կարեն Պետրոսյանը մահացել է սրտանոթային սուր անբավարարությունից։
Հարց է առաջանում, այդ ո՞ր մեղքի համար հայերի նկատմամբ իր դաժանություններով հայտնի ադրբեջանցի «հերոսը» ձերբակալվեց։
Սեպտեմբերի 27-ին Ադրբեջանի սանձազերծած Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմի սկսելու պահին գեներալ Աքպերովը ղեկավարում էր Բաքվի կորպուսը, իսկ մինչ այդ՝ առաջնագծի Շամհորի կորպուսը և հավակնում էր պաշտպանության նախարարի պաշտոնին: Նա ազատվեց աշխատանքից պատերազմի առաջին օրերին՝ առանց որևէ բացատրության:
Ձերբակալության փաստը մեղմ ասած ցնցեց Ադրբեջանի հասարակությանը։ Չէ որ խոսքը ոչ թե ինչ-որ հասարակ գեներալի մասին է, այլ Ադրբեջանի Գլխավոր Շտաբի նախկին պետի, Ազգային հերոսի մասին։
Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունը ավելի ուշ հայտարարություն տարածեց գեներալ-լեյտենանտ Ռովշան Աքպերովին ձերբակալելու կապակցությամբ, որտեղ, մասնավորապես, նշվում էր․
«Ադրբեջանի քաղաքացի Էլչին Ֆադայ օղլու Ալիևի կանխամտածված սպանության փաստով 2001 թ. հունիսի 1-ին Ուկրաինայի մայրաքաղաք Կիևում Ուկրաինայի դատախազությունը քրեական գործ է հարուցել՝ քրեական օրենսգրքի համապատասխան հոդվածներով, ձեռնարկվել են մի շարք քննչական միջոցառումներ: Քրեական գործն ուղարկվել է Ադրբեջան:
Ադրբեջանի գլխավոր դատախազությունում 2020 թվականին քրեական գործը քննելուց հետո, դատախազության ղեկավարության կողմից քրեական գործի վարույթը կասեցնելու մասին որոշումը չեղյալ հայտարարելով, վարույթը վերսկսվել է, և գլխավոր դատախազության քննչական վարչությունում , բազմաթիվ քննչական գործողություններ իրականացնելուց և գործում բավարար ապացույցներ հավաքելուց հետո, Ռովշան Թելման օղլու Աքպերովի կողմից այդ հանցագործության կատարման հիմնավոր կասկածներ են հաստատվել:
Այսպիսով, Ադրբեջանի քաղաքացի Ռովշան Աքպերովը, ծնված 1965 թ.-ին, 2001 թ.-ին Կիեւի «Սիկորա» սրճարանում իր և Էլչին Ալիևի միջև ծագած աննշան կոնֆլիկտի ժամանակ սպանել է վերջինիս՝ դանակով հարված հասցնելով նրա սրտի շրջանում:
2021 թ. մարտի 15-ին Ռովշան Աքպերովին մեղադրանք է առաջադրվել, որպես խափանման միջոց է ընտրվել է կալանք՝ 4 ամիս ժամկետով»:
Բացելով այս քրեական գործի փակագծերը, պետք է փաստենք, որ դեռևս 2014 թվականին, երբ ՄԻԵԴ-ը սպանված Էլչին Ալիևի ընտանիքի հայցի հիման վրա հարցում է կատարել, պարզվել է, որ ուկրաինական ոստիկանությունը վաղուց գործը փոխանցել է Բաքվին։ Այնտեղ, սակայն, գործը կարճվել է։ Ակնհայտ է, որ Ալիևները չէին կարող քրեական հետապնդման ենթարկել իրենց ընտանիքին դեռևս 1995 թվականին ահռելի ծառայություն մատուցած գեներալին։
Մասնավորապես Գեներալ Աքպերովը որոշիչ դեր է ունեցել 1995թ․ոստիկանության հատուկ ջոկատի անկարգությունների և ռազմական հեղաշրջման փորձը ճնշելու գործում։ Այդ առիթով երեք տասնյակ մարդ արժանացավ Ադրբեջանի ազգային հերոսի կոչման, այդ թվում ՝ Ռովշան Աքպերովին: Իհարկե, ոչ ոք չէր պատրաստվում մեղադրել նման անձի կենցաղային սպանության մեջ, առավել եւս` նրան Ուկրաինային արտահանձնել: Եվ հանկարծ, 20 տարի անց, Գլխավոր դատախազությունը Ալիևների ընտանիքի սիրելիի դեմ դիտավորյալ սպանության գործ է հարուցում: Կարծում ենք՝ առավել քան տարօրինակ է։
Ադրբեջանում տեղի ունեցող իրադարձությունների համալիր դիտարկման դեպքում ակնհայտ է դառնում քաղաքական հետապնդման ձեռագիրը: Առաջին բանը, որ ուշադրություն է գրավում, ադրբեջանական բանակից գեներալների այն խմբի պարբերական չեզոքացումն է, որը պայմանականորեն կարելի է անվանել «հին գվարդիա», և որը կապված չէ Թուրքիայի և թուրքական ռազմական կառույցների հետ:
Աքպերովը միակ ադրբեջանցի գեներալը չէ, որ աշխատանքից հեռացվել է այս տարվա սկզբից: Մի ամբողջ կլան, որը կապված էր գլխավոր շտաբի նախկին պետ Նաջմեդդին Սադիկովի հետ, այս կամ այն կերպ ենթարկվեց խայտառակության և բռնաճնշումների՝ չնայած Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Ադրբեջանի համար հաջող արդյունքներին: Մասնավորապես, բացի Սադիկովից և Աքպերովից, աշխատանքից հեռացվեցին գեներալ Ռամիլ Ասկերովը (Սադիկովի եղբորորդին) և Շամխորի կորպուսի նոր հրամանատար, գեներալ Հագանի Ջաբրայիլովը ՝ Աքպերովի հովանավորյալը։
Հարց է ծագում, ինչու՞։ Վարկածները հիմնականում բաժանվում են երկու մասի՝ ռոմանտիկ և քաղաքական։
Ըստ առաջին վարկածի, նախագահ Ալիևի ընտանիքի և Գլխավոր շտաբի պետ Նաջմեդդին Սադիկովի հարաբերությունները սրվել են անցած տարվա ամռան՝ վերջինիս դստեր և մոսկվայաբնակ Էմին Ագալարովի նշանադրությունից հետո: Հիշեցնենք, որ Ագալարովը Ալիևի նախկին փեսան է՝ Լեյլա Ալիևայի ամուսինը։ Եվ հաշվի առնելով, թե ինչ մեծ նշանակություն էր տալիս Ալիևների կլանը այդ ամուսնությանը, ակնհայտ է, որ Սադիկովը պետք է երկար մտածեր՝ դստեր ընտրությանը համաձայնություն տալուց առաջ։
Հատկանշական է, որ հենց այս ժամանակահատվածում սոցիալական ցանցերում գեներալ Սադիկովի դեմ իսկական արշավ սկսվեց: Մասնավորապես, շրջանառվում էր, որ նրա եղբայրը բնակվում է Հայաստանում և ավելին՝ ծառայում է հայկական բանակում: Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարությունը հերքեց այդ լուրեր,ներկայացնելով, որ գեներալ Սադիկովի եղբայրը մահացել է 1980-ականներին: Բացի այդ, պնդում էին, որ նա ընդհանուր առմամբ լեզգին է (Սադիկովը իսկապես ծնվել է Դաղստանում), այլ ոչ թե ադրբեջանցի և ուներ ինչ-որ առևտրային շահեր Դաղստանում:
Սադիկովը պաշտոնապես հեռացվեց աշխատանքից առողջական պատճառներով՝ 2021 թվականի հունվարի 28-ին:Իբրև թե սրտի հետ կապված խնդիրներ ուներ և վիրահատություն պետք է ունենար Մոսկվայում։ Գլխավոր շտաբի պետի պաշտոնաթողությունից անմիջապես հետո փաստացի փլուզվեց նրա ստեղծած ամբողջ համակարգը, ներառյալ՝ եղբոր որդիները և հին ընկերները:
Քաղաքական վարկածը հակվում է այն մտքին, որ ադրբեջանական բանակում և ընդհանարպես ամբողջ երկրում աննախադեպ աճում է Թուրքիայի ազդեցությունը: Թուրքերին չեն հետաքրքրում սովետական անցյալով և սովետական ռազմականկրթությամբ ու հմտություններով մարդիկ (նույն Աքպերովը մեկ տարի անցկացրել է Աֆղանստանում ՝ խորհրդային զորախմբում, 1987 թ.):
Բացի այդ, թուրքերը կասկածամտությամբ են վերաբերվում Ադրբեջանում ավանդական ամուր հիմքեր ունեցող կլաններին։ Նշենք, որ Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ընթացքում Աքպերովը ղեկավարել է Շուշիի պաշտպանությունը Աղդամից: Նման ռազմական կլանի պահպանումն ամենևին չի բխում թուրքերի շահերից: Այս համատեքստում հատկանշական է, որ Աքպերովը պաշտոնանկ արվեց պատերազմի առաջին իսկ օրերին: Իսկ Սադիկովը բացահայտ հակասություններ ուներ թուրք խորհրդատուների հետ (ընդհուպ մինչև անպարկեշտ բառապաշարի օգտագործում):
Ադրբեջանում չափազանց շատ բան է հիմնված են անձնական հավատարմության, ծագման և ընտանեկան կապերի վրա: Այնտեղ կարող է նշանակություն ունենալ անգամ որևէ քոչվոր ցեղի վաղուց մոռացված միջնադարյան ծագումը: Մյուս կողմից, այդ միջանձնային և միջկլանային հարաբերությունները շատ հեշտությամբ տեղավորվում են ժամանակակից ռեալ պոլիտիկի շրջանակներում: Դա նույնիսկ հարմար է. Նման քաղաքական համակարգը դառնում է խելացիորեն վերահսկվող: Բավական է պարզապես տեղ-տեղ փոխել կլանների դասավորությունը այդ ամբողջ հիերարխիայում:
Եվ, ամենայն հավանականությամբ, հենց դա էլ տեղի է ունենում։ Նոր` արդեն ավելի թուրքամետ կլանները գալիս են փոխարինելու «հին» կլաններին: Ի վերջո, պետք է ինչ-որ կերպ փոխհատուցել Թուրքիային՝ պատերազմում օգնելու համար: