ԽՍՀՄ վերջին առաջնորդ Միխայիլ Գորբաչովը հայտարարել է, որ ԽՍՀՄ -ը փլուզվել է 1991 թ. օգոստոսին տեղի ունեցած պետական հեղաշրջման փորձի և Բելովեժսկի պայմանագրի պատճառով, որը սկիզբ դրեց անկախ Ռուսաստանի, Ուկրաինայի և Բելառուսի անկախությանը: Այդ մասին քաղաքական գործիչը գրել է Russia in Global Affairs ամսագրում հրապարակված հոդվածում: Գրում է Gazeta.ru-ն:
Նա նշել է, որ բաց քաղաքական պայքարում պարտված պուտչիստները և օգոստոսյան իրադարձությունները հուսահատության ժեստ էին: Ըստ Գորբաչովի, երկրում արտակարգ դրություն չհայտարարելու իր ցանկությունը և ՌՍՖՍՀ նախագահ Բորիս Ելցինի պաշտոնը, որը հակասահմանադրական համարեց Արտակարգ իրավիճակների պետական կոմիտեի գործողությունները, հանգեցրին դավադիրների պարտությանը:
«Բայց պետական հեղաշրջման փորձը թուլացրեց ԽՍՀՄ նախագահի դիրքերը, տապալեց ինքնիշխան պետությունների միջև նոր դաշնակցային հարաբերությունների ձևավորման գործընթացը, խթանեց քայքայումը», - նշել էր քաղաքական գործիչը:
Հնարավորություն կար կանխել քայքայումը, հավելել է Գորբաչովը: Լուծումը կայանում էր ԽՍՀՄ նորացված կառուցվածքում, որը մշակվել էր Ժողովրդական պատգամավորների խորհրդի մասնակցությամբ` դաշնակցային միութենական պետություն: Տնտեսական համայնքի մասին պայմանագրին, որն առաջարկվում էր ստորագրել հանրապետությունների կողմից, ի սկզբանե հրապարակայնորեն աջակցեց Ելցինը:
«Դժվար է ասել, թե քանի հանրապետություն կմիանա Միությանը, բայց ես համոզված եմ, որ Միությունը գոյություն կունենա», - մեջբերում է Գորբաչովը:
Դրանից հետո Ելցինը և նրա շրջապատը որոշեցին երկրի ճակատագիրը, հիշել է Միության ղեկավարը: Գորբաչովը նշել է, որ Ռուսաստանի, Ուկրաինայի և Բելառուսի առաջնորդները 1991 թ. դեկտեմբերի 8 -ին ստորագրեցին Բելովեժսկի պայմանագիրը, որով վերջ դրվեց ԽՍՀՄ -ին ՝ չնայած ժողովրդի կամքին՝ արտահայտված 1991 թ. մարտի 17 -ի հանրաքվեով:
«Շատ զարմացա, ավելին` ցնցվեցի հասարակական կարծիքի անտարբերությունից, որը չդատապարտեց Միության փլուզումը: Մարդիկ չհասկացան, որ կորցնում են երկիրը ... »,- ամփոփել է հեղինակը:
