Ճիշտ մի տարի առաջ Ադրբեջանը ներխուժեց Լեռնային Ղարաբաղ: Մինչ հայերը սգում են իրենց զոհերին, ֆրանսիական «SOS Chrétiens d'Orient» («Փրկեք Արևելքի քրիստոնյաներին») հասարակական կազմակերպության տնօրեն Բենջամին Բլանշարը հիշեցնում է օկուպացիայի դաժանությունների մասին և դատապարտում է դիվանագիտական անգործությունը:
Լեռնային Ղարաբաղ Ադրբեջանի ներխուժումից մի տարի անց Հայաստանը ավելի, քան երբևէ, օգնության կարիք ունի և միջազգային աջակցություն պետք է ստանա, որպեսզի դիմակայի իր ռազմատենչ հարևանների ճնշումներին:
Մենք հիշում ենք, որ ընդամենը մի տարի առաջ՝ 2020 թ. սեպտեմբերի 27-ին, ադրբեջանական զորքերը, թուրքական ուժերի և սիրիական վարձկան ջիհադիստների օգնությամբ, Անկարայի հրամանով գրոհեցին Լեռնային Ղարաբաղի վրա:
Այդ տարածաշրջանը, որ կոչվում է նաև Արցախ, պատմականորեն Հայաստանի տարածք է, և այդ տարածքը 1994 թ. անկախություն ձեռք բերեց Ադրբեջանից արյունահեղ հակամարտությունից հետո: Քանի որ Բաքուն այդպես էլ չճանաչեց Արցախի ինքնորոշման իրավունքը, պատերազմը դադարեցվեց 1990-ականների կեսերին և լրացրեց «սառեցված հակամարտությունների» երկար ցուցակը: Ամեն տարի երկու գլխավոր հակառակորդների վեճը շատ զինվորների կյանք էր խլում սահմանի երկու կողմերում:
Հակամարտության դաժան վերականգնումը մի տարի առաջ և Արցախի մի հատվածի անօրինական գրավումը Ադրբեջանի կողմից խլեց գրեթե 5000 մարդու կյանք, ինչպես նաև տարածաշրջանային և միջազգային լուրջ ճգնաժամեր առաջացրեց: Այդ անօրինական օկուպացիան, ուղեկցվելով քաղաքացիական հասարակության նկատմամբ բռնություններով նրա էթնիկ պատկանելության և կրոնի պատճառով, մերկացրեց Եվրոպան ջլատող հակասությունները, ինչպես նաև դիվանագիտության անկարողությունը: Կարելի՞ է շարունակ պնդել ժողովուրդների ինքնորոշման իրավունքը, մարդասիրական արժեքներ քարոզել և պայքարել խտրականության դեմ, երբ հարևանիդ թողնում են, որ մեռնի կողքիդ՝ դռան հետևում: Այս հարցն արդեն իսկ բովանդակում է պատասխանը:
Ռուսաստանի միջնորդությամբ 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի հրադադարի կարգի ստորագրումից հետո, երբ Արցախից խլվեց նրա տարածքի մեծ մասը, չափազանց տագնապալի նորություններ սկսեցին հասնել օկուպացված տարածքներից: Հայկական մշակութային ժառանգության հուշարձանները պարբերաբար վանդալիզմի են ենթարկվում, հատկապես՝ եկեղեցիներն ու գերեզմանոցները: Բնաչությունը ենթարկվում է նվաստացումների: Ադրբեջանը, որ հսկում է մերձակա ջրի աղբյուրները, փորձում է զրկել ջրից Արցախի մայրաքաղաքը՝ Ստեփանակերտը: Ի լրումն՝ հայ ռազմագերիները նախկինի պես անօրինական պահվում են Բաքվում՝ խախտելով Ժնևյան կանվենցիան պատերազմի իրավունքի և հրադադարի համաձայնության մասին:
Եվ սա դեռ բոլորը չէ: Արցախի սահմաններից դուրս էլ, Ադրբեջանին սահմանակից շրջաններ են շարունակ ներխուժում ադրբեջանցի զինվորները՝ նպատակ ունենալով քշել հայերին իրենց բնակավայրերից: Իլհամ Ալիևի կառավարությունը նույնիսկ չի թաքցնում Հայաստանի մյուս շրջանները բռնակցելու մտադրությունները: Հայ զինվորները պարբերաբար զոհվում են ադրբեջանական բանակի կրակոցներից, խախտվում է հրադադարի կարգը:
Այս անարդար և անհամաչափ ագրեսիան յուրահատուկ արձագանք է ունենում: Քանի որ Թուրքիան մինչև հիմա ժխտում է 1915 թվականի ցեղասպանությունը, Անկարան և Բաքուն ևս մեկ անգամ նոր մահացու բախման սպառնալիք են ակնարկում, որում նրանք կռվելու են հայերի դեմ: Ադրբեջանի կողմից Արցախի հողերի օկուպացիան ցավալիորեն հիշեցնում է, թե ինչպես 1975 թ. Թուրքիան անօրինական բռնակցեց Կիպրոսի կեսը: Այդ վտանգներին դեմ հանդիման հայերը, որոնք ապրում են դեռ Արցախի չօկուպացված մասում, հայտնվել են բացարձակ ընչազուրկ վիճակում: Դիվանագիտության անգործությունը փոխատուցելու համար միայն Ռուսաստանը և մի քանի հասարակական կազմակերպություններ են օգնում տեղում՝ թեթևացնելով նրանց տառապանքները:
2020 թ. սեպտեմբերին «SOS Chrétiens d'Orient» կազմակերպությունը մշտական գրասենյակ է բացել Հայաստանում և մի քանի մարդասիրական ծրագրեր է իրականացնում. շտապ օգնություն, տների, եկեղեցիների և ճանապարհների վերակառուցում և վերանորոգում, որոնք ավերվել են պատերազմի հետևանքով, ոռոգման աշխատանքներ և ծառատունկ, աջակցություն տնտեսական զարգացմանը անասունների բուծման և գյուղատնտեսության զարգացման ճանապարհով: Այդ սահմանափակ, բայց որոշակի գործերը օգնում են հայ բնակչությանը մնալու իրենց հողում և գոյության միջոցներ ապահովելու:
Բայց անհրաժեշտ միջոցառումներն այդքանով չեն ավարտվում: Դեռ պետք է վերականգնել բազմաթիվ ավերված շենքեր, Արցախի գրավյալ տարածքներից փախստականներին ընդունելու հետ աճում է աղքատությունը, պատերազմում վիրավորվածները պետք է ֆիզիկական վերականգնում և մասնագիտական վերաինտեգրում անցնեն, վերքերը, կապված հակամարտության հետ, մնում են մարդկանց գիտակցության մեջ: Իհարկե, Հայաստանին ցույց է տրվում մարդասիրական օգնություն, որպեսզի ամոքի հակամարտության հետևանքով ստացած վերքերը, ինչպես նաև ապահովի հայ բնակչության երկարաժամկետ բարեկեցությունը:
Սակայն անհրաժեշտ է նաև քաղաքական ու դիվանագիտական ջանքեր գործադրել: Հարկ է, որ եվրոպական երկրները Ռուսաստանի հետ համատեղ գործողություններ ձեռնարկեն, որպեսզի Հայաստանին մենակ չթողնեն դեմ առ դեմ թուրք-ադրբեջանական զավթողականությանը: Բացի բնական օգնությունից բարեկամ երկրին, խոսքը դիվանագիտական սկզբունքների բարձրաձայնման մասին է:
Բնագիրը՝ «Il devient urgent de soutenir l'Arménie face aux exactions de l'Azerbaïdjan»
