Մարտի 22-ին ԱՀ ԱԺ սոցիալական և առողջապահության հարցերի մշտական հանձնաժողովը հանձնաժողովի նախագահ Արամ Գրիգորյանի նախագահությամբ հերթական նիստն է հրավիրել։
Արցախի ԱԺ-ից հայտնում են, որ որպես հիմնական զեկուցող օրակարգային հարցերը ներկայացրել է ԱՀ սոցիալական զարգացման և միգրացիայի նախարար Արմինե Պետրոսյանը։
Օրակարգի առաջին հարցը «Պետական պաշտոններ զբաղեցրած անձանց սոցիալական երաշխիքների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» օրենքի նախագծի քննարկումն էր։ Առաջարկվող փոփոխությունները նպատակ ունեն օրենքի դրույթները համապատասխանեցնել Գերագույն դատարանի 2020 թվականի հունվարի 14-ի ԳԴՈ-17 որոշմանը և հստակեցնել օրենքով սահմանված կենսաթոշակների հաշվարկման և վերահաշվարկման մեխանիզմները։
Մասնավորապես՝ առաջարկվում է սահմանել, որ օրենքով սահմանված կենսաթոշակի հաշվարկում կիրառվում է «Պետական պաշտոն զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքով անձի զբաղեցրած պաշտոնների համար մինչև 2022 թվականի հունվարի 1-ը սահմանված առավելագույն գործակիցը, և դրա հետագա բարձրացումները հաշվի չառնել կենսաթոշակի չափի բարձրացման հաշվարկում։
Գերագույն դատարանի որոշման կատարումն ապահովելու նպատակով առաջարկվում է նախկին օրենսդրությամբ սահմանված կարգով, այսինքն՝ աշխատավարձի 55 տոկոսով, կենսաթոշակ նշանակել ոչ թե 2015 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ 10 և ավելի տարի պաշտոնավարած դատավորներին, այլ դատավորի պաշտոնում առնվազն 10 տարի աշխատած այն անձանց, ովքեր դատավորի պաշտոնում նշանակվել են մինչև 2015 թվականի հունվարի 1-ը։ Ընդ որում՝ որպես աշխատավարձի չափ, հիմք կընդունվի մինչև 2022 թվականի հունվարի 1-ը որպես դատավոր զբաղեցրած վերջին պաշտոնի համար ստացած աշխատավարձի և 0,85 գործակցի արտադրյալը։
Օրակարգի հաջորդ հարցը «Արցախի Հանրապետության պետական պարգևների և պատվավոր կոչումների մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրինագծի քննարկումն էր։ Ներկայացված նախագծով առաջարկվում է պատվովճար նշանակել ու վճարել Վաստակավոր պատվավոր կոչման արժանացած այն կենսաթոշակառուին, ով չի զբաղեցնում պետական կամ համայնքային որևէ պաշտոն։
«Պետական կենսաթոշակների մասին» օրենքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» և «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքում փոփոխություն կատարելու մասին» օրենքների նախագծերի փաթեթով առաջարկվող փոփոխությունների համաձայն՝ առկա (ցերեկային) ուսուցմամբ սովորող անձի՝ կերակրողին կորցնելու դեպքում սոցիալական, աշխատանքային և զինվորական կենսաթոշակ ստանալու ժամկետը 23 տարեկանից կսահմանվի մինչև 26 տարեկանը, ինչը պայմանավորված է Արցախում 12-ամյա միջնակարգ կրթության և բարձրագույն կրթության երկաստիճան համակարգի ներդրմամբ, հաշվի առնելով նաև արական սեռի անձանց համար պարտադիր ժամկետային զինվորական ծառայության ժամկետը։
Նմանատիպ փոփոխություն է առաջարկվում նաև «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի համապատասխան հոդվածում, ինչի համաձայն՝ վերոնշված ժամկետների երկարաձգումը կտարածվի նաև զոհված զինծառայողների ուսանող զավակներին տրվող ամենամսյա պարգևավճարների վրա։
2-րդ փոփոխությունը վերաբերում է հաշմանդամության զինվորական կենսաթոշակներին։ Գործող օրենքի համաձայն զինծառայության ժամանակ առաջացած հիվանդության պատճառական կապով հաշմանդամ ճանաչված անձին զինվորական կենսաթոշակ է նշանակվում, եթե հաշմանդամությունը սահմանվել է զինծառայության ընթացքում կամ զինծառայությունից սահմանված կարգով արձակվելուց հետո՝ 5 տարվա ընթացքում։ Առաջարկվում է վերացնել նշված 5 տարվա սահմանափակումը և անձին զինվորական կենսաթոշակ նշանակել անկախ հաշմանդամ ճանաչվելու ժամկետից։
Առաջարկվում է սահմանել նաև, որ զինվորական կենսաթոշակների չափերի վերահաշվարկման հիմք է հանդիսանում նաև զինծառայողի զբաղեցրած վերջին պաշտոնի համար «Պետական պաշտոն զբաղեցնող անձանց վարձատրության մասին» օրենքով սահմանված գործակցի փոփոխությունը (բարձրացումը)։
Հաջորդ փոփոխությունը նպատակ ունի մեղմել կորոնավիրուսի համավարակի և 2020 թվականի պատերազմական գործողությունների հետևանքները և վերաբերում է 2019 թվականի մարտի 15-ից մինչև 2021 թվականի հունվարի 1-ը կենսաթոշակի վճարումը դադարեցված անձանց կենսաթոշակներին։ Եթե այդ անձանց կենսաթոշակի վճարումը դադարեցվել է 12 ամիս անընդմեջ կենսաթոշակ չստանալու կամ լիազորագրով կենսաթոշակի վճարման ժամկետը լրանալու հիմքով, ապա կենսաթոշակի վճարումները կվերսկսվեն մինչև 2022 թվականի հոկտեմբերի 1-ը դիմելու կամ լիազորագիր ներկայացվելու դեպքում, ընդ որում՝ կենսաթոշակը կվճարվի նաև կենսաթոշակ չստացած ամբողջ ժամանակահատվածի համար։
Կսահմանվի նաև, որ եթե անձը մինչև 2022 թվականի հոկտեմբերի 1-ը ներկայացնի պատերազմական գործողությունների հետևանքով բռնազավթված տարածքներում աշխատած ժամանակահատվածի հաստատման մասին նախարարության կազմում գործող ստաժ սահմանող հանձնաժողովի որոշումը, ապա նրան կվճարվի կենսաթոշակի իրավունքը ծագելու օրվանից չստացած կենսաթոշակի ամբողջ գումարը։
Նախարարը պարզաբանումներ է տվել պատգամավորների առաջադրած հարցերին։
Օրենքների նախագծերը դրական եզրակացությամբ կներկայացվեն առաջիկա հերթական նիստի քննարկմանը։
