Լեռնային Ղարաբաղում նախագահական և խորհրդարանական ընտրություններից հետո Բաքվի կողմից սկսեց բարձրանալ ռազմական հռետորաբանության աստիճանը, «միայն ուժի լեզվով» խոսելու սպառնալիքներ տեղացին, «որի կիրառմամբ մենք կստիպենք Հայաստանի օկուպացիոն ուժերին լքել մեր տարածքների սահմանները»: Այդ մասին ասվում է Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարության մայիսի 31-ի հայտարարությունում ի պատասխան տեղի զանգվածային լրատվամիջոցների հարցմանը:

Ընդգծվում է՝ «միջոցները, որոնք կձեռնարկվեն, ավելի կործանարար ու ջախջախիչ կլինեն 2015, 2016, 2018 թվականների համեմատությամբ»: Անշուշտ, այդ ակնարկներն առաջին հերթին հասցեագրված են Երևանին և Ստեփանակերտին, ուր ընտելացել են դրան և սովորել են համապատասխան արձագանքել: Բայց ահա արտաքին գործոնի դեպքում, որը, համաձայն Բաքվի քաղաքական աշխարհընկալման, պետք է իր կողմից լինի, նման բան տեղի չի ունենում: Պատճառները քիչ չեն: Դրանցից մեկն այն է, որ Ադրբեջանն աշխարհաքաղաքական իմաստով ներակայնում է կա՛մ «Թուրքիայի սկզբի», կա՛մ նրա «շարունակության» դերում՝ զարգացնելով «մեկ ազգ – երկու պետություն» թեզը: Բայց արդյունքն այն է, որ նրան է փոխանցվում Անկարայի բացասական կերպարը, որն Արևմուտքում լրիվ պարտվել է «քրդական կուսակցությանը»: Ավելին, հենց Արևմուտքում է, որ Թուրքիայի և Ադրբեջանի նախագահներ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը և Իլհամ Ալիևը  ավտորիտար կառավարողների համբավ են ձեռք բերել, որոնք ի վիճակի չեն ժողովրդավարական քաղաքական-դիվանագիտական միջոցներով լուծելու քրդական հարցն առաջինի դեպքում և հայկականը՝ երկրորդի:

Այսպիսի պայմաններում Ադրբեջանի համար պատրերազմ սկսելը Հայաստանի հետ Լեռնային Ղարաբաղի պատճառով կնշանակի դատապարտել իրեն միջազգային մեկուսացման, ինչի մասին, ի դեպ, ակնարկում են Բաքվին Արևմուտքում՝ զգուշացնելով նոր ագրեսիայից: Ինչ վերաբերում է Ռուսաստանին, ապա Անկարայի հետ նրա «ռազմավարական դաշինքի» իրավիճակում Բաքվի կողմից խաղալու համար Լև Տրոցկու բանաձևի մակարդակի շատ խոր իմաստներ և պատճառներ են անհրաժեշտ, որը հայտարարում էր «թուրք-ադրբեջանական սոցիալիստական դաշնություն» ստեղծելու հնարավորության մասին: Այսօր Մոսկվան նման նախագիծ չունի: Ավելին, նա Սիրիայի միջոցով ակտիվ ներգրավված է Մերձավոր Արևելքի իրադարձություններում, նրա հետ երկրխոսության խիստ կարիք ունի Թուրքիան, ինչը, իմիջիայլոց, ևս մի լուրջ զսպող հանգամանք է Ղարաբաղում մարտական գործողությոններ ծավալելու համար: Վերջապես, մի գործոն էլ կա: Ինչպես նրբորեն նկատել է Ադրբեջանում ԱՄՆ նախկին դեսպան Ռիչարդ Կոզլարիչը,  «Հայաստանում և Ադրբեջանում ընտրական գործընթացներից հետո այդ հանրապետություններում սկսեց տարբեր կերպ վերարտադրվել իշխանության համակարգը»: Բայց ոչ միայն դա:

Բաքվին աջակցում է բացառապես միայն Անկարան, իսկ Երևանը, ինչպես և այժմ Ստեփանակերտը հայտարարում են, որ մարմնավորում են «համաշխարհային հայությանը»: Սկզբունքորեն դա գրագետ քայլ է, քանի որ, մի կողմից, զրկում են ղարաբաղյան ուղղությամբ Ռուսաստանին հրեշացնելու հնարավորությունից: Մյուս կողմից էլ չեզոքացվում են Մոսկվայում տարբեր ադրբեջանական լոբբիստների գործողությունները, որոնք փորձում են ռուսական փորձագիտական համայնքի մի մասի գիտակցության մեջ խցկել այն միտքը, որ Հայաստանի և Արևմուտքի համագործակցությունն ուղղված է տարածաշրջանում Ռուսաստանի շահերի դեմ: Սրանից զարմանալի իրավիճակ է ստեղծվել. Լեռնային Ղարաբաղում մարտական գործողությունների վերականգնումը կհակասի Վաշինգտոնի, Մոսկվայի, Անկարայի և անգամ Թեհրանի շահերին, քանի որ նրանց «կողմնակի լարվածություն» պետք չէ տարածաշրջանում, մանավանդ այն ժամանակ, երբ ավելի լուրջ խնդիրներ են լուծվում:

Իսկ առայժմ Բաքուն լայնածավալ զորավարժությունների արդյունքներն է հանրագումարի բերում, որոնք տեղի ունեցան անցած շաբաթ: Պաշտպանության նախարարության գնահատականով՝  «զորքերը լիովին հասել են առաջադրված նպատակներին». մարտական գործողությունների գործնական փորձ և հմտություններ են կուտակել, ինչպես նաև դաշտային պայմաններում իրական ունակություններ են ցուցաբերել: Զորավարժությունների սցենարը հարձակողական բնույթ են ունեցել: Եվ դա հասկանալի է, չէ որ Հայաստանին ավելի շատ տարածքներ պետք չեն, պատերազմի դեպքում նա մասշտաբային հակահարվածների մարտավարություն կկիրառի: Ի  դեպ, ադրբեջանական զինվորներն անակնկալ հայտարարությամբ են հանդես եկել, որի տրամաբանությունը հանգում է նրան, որ «Ադրբեջանի բանակցությունները Հայաստանի հետ անիմաստ են»: Դա ընկալվում է որպես կողմնակի քննադատություն Ադրբեջանի ԱԳՆ-ի հասցեին: Իսկապես,  Նիկոլ Փաշինյանի իշխանության գալուց ի վեր ղարաբաղյան կոնֆլիկտի կարգավորման բանակցային գործընթացում  այնքան անդրկուլիսյան ինտրիգներ ու խնդիրներ են ծանրացել, որ դրանց մեջ ծճճվել է անգամ Ռուսաստանի ԱԳՆ ղեկավար Սերգեյ Լավրովը:

Ակնհայտ է մի բան. միասնական պետության պայմաններում ադրբեջանցիների և հայերի միջև խաղաղության ու համերաշխության գաղափարը գոյության իրավունք ունի: Սակայն դա պահանջում է Բաքվի կողմից ուրիշ քաղաքականություն ու դիվանագիտություն: Հնարավոր է, որ Ալիևը դա հասկանում է: Բայց ի՞նչ կարող է անել, երբ կրակելու և կռվելու «ցանկություն» կա, որ պայմանավորված չէ երրորդ երկրների կամքով: Մինչդեռ ղարաբաղյան հիմնախնդրի կարգավորման միակ ուղին խաղաղ բանակցություններն են բացառապես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի շրջանակներում: Առայժմ ուրիշը չկա:

Ստանիսլավ Տարասով

1 հունիսի 2020 թ.

Աղբյուրը՝ ИА REGNUM

 
.