Կառավարությունը նախատեսում է աշխատանքից բարձրագույն կրթություն չունենալու պատճառով հեռացված միջին մասնագիտական կրթությամբ ուսուցիչներին մասնագիտական գործունեությունը շարունակելու հարցում աջակցել: Հանրային քննարկման է դրված նախագիծ, որով նախատեսվում է դպրոցից հեռացված ուսուցիչներին կամավոր ատեստավորմանը նախորդող վերապատրաստմանը մասնակցելու, ինչպես նաև բուհ դիմելու և պետական ֆինանսավորմամբ մասնագիտական բարձրագույն կրթություն ստանալու հնարավորություն ընձեռել (ուսման վճարը սկսած 2-րդ կիսամյակից փոխհատուցվելու է 60 և ավել տոկոս ՄՈԳ ապահովելու դեպքում): Նախագծով առաջարկվող հնարավորությունից օգտվելու համար ուսուցիչները կունենան 3 ամիս ժամանակ:
Հիշեցնենք՝ միջին մասնագիտական կրթություն ունեցող ուսուցիչները 2023-ի սեպտեմբերից զրկվել են դպրոցում դասավանդելու հնարավորությունից: Նախարարության հիմնավորումն այն է, որ նրանց 12 տարի ժամանակ է հատկացվել բարձրագույն կրթություն ստանալու, իսկ 2021-ից ի վեր նաև կամավոր ատեստավորում անցնելու և աշխատանքը պահպանելու համար: 1300 միջին մասնագիտական կրթությամբ ուսուցիչներից 894-ը դիմել էր ատեստավորման համար, նրանցից 354-ը հաղթահարել է պահանջված շեմը: Մյուս մանկավարժները զրկվել են դասավանդելու հնարավորությունից:
«Անկախի» հետ զրույցում Փարաքարի միջնակարգ դպրոցի արդեն նախկին շախմատի ուսուցչուհի Վարդուհի Ասատրյանն ասում է, որ աջակցության այս նախագիծը ժամանակավրեպ է և առանձնապես չի լուծելու գործազուրկ դարձած մանկավարժների խնդիրները: Ասատրյանի խոսքով՝ աջակցության նախագծում անհստակությունները շատ են: Ուսուցիչներին հուզող խնդիրներից է այն, թե բուհ դիմելու դեպքում որ կուրսից են սկսելու իրենց ուսումը: «10 և ավել տարվա մանկավարժական ստաժ ունեցող ուսուցիչն ի՞նչ պետք է սովորի բուհում: Այդ ամենը ձևական է: Եվ գոնե այդ մարդիկ 3-րդ կուրսից ուսումը սկսելու հնարավորություն պետք է ունենան»,- ասում է Ասատրյանը:
Նա նաև շեշտում է՝ աշխատանքից և ապրուստի հնարավորությունից զրկված ուսուցիչը ստիպված է լինելու այլ աշխատանքի մասին մտածել: Եվ այդ պարագայում ավելի է դժվարանալու զուգահեռաբար ուսում ստանալու հնարավորությունը: Հետևաբար ճիշտ կլիներ, որ ԿԳՄՍ նախարարությունն ուսուցիչներին հնարավորություն տար շարունակել աշխատանքը և զուգահեռաբար օգտվել աջակցության ծրագրից: Ասատրյանը մատնանշում է՝ թափուր մնացած հաստիքների համար արդեն մրցույթներ են հայտարարվել: Եվ կրթություն ստանալու կամ ատեստավորվելու պարագայում ուսուցիչն այլևս երաշխիք չունի, որ թափուր հաստիք կլինի և կկարողանա նորից դասավանդել: «Բնակավայրեր կան, որտեղից մանկավարժը այլ վայրեր գնալ չի կարող դասավանդելու համար»,- ասում է նա: Ձևական է համարում նաև դպրոցում առկա այլ՝ բարձրագույն կրթություն չպահանջող հաստիքների համար դուրս մնացած ուսուցիչների թեկնածությունը դիտարկելը: Նա ընդգծում է՝ նման ազատ հաստիքներ գրեթե չկան դպրոցներում, լինելու պարագայում էլ քիչ է հավանական, որ ուսուցիչների մասնագիտական կարողությունները կհամապատասխանեն հաստիքին ներկայացվող պահանջներին:
Ասատրյանի համոզմամբ՝ ԿԳՄՍՆ հիմնավորումները, թե տասը տարուց ավել ժամանակ են ունեցել ուսուցիչները բարձրագույն կրթություն ստանալու և ուսուցչին ներկայացվող կրթական ցենզն ապահովելու համար, տեղին չեն: «Երբ վերջին անգամ նախարարի հետ հանդիպեցինք, ինքս այդ հարցը բարձրացրի, որ ցածր վարձատրությունը մեզ հնարավորութփյուն չի տվել ուսման ծախսերը հոգալու, այդ պատճառով էլ ընձեռված 10 տարիները չենք կարողացել օգտագործել: Անգամ իմ օրինակն եմ բերել. ինքս 12 տարի առաջ փորձել եմ բուհում կրթությունը շարունակել, կոռուպցիոն խնդրի բախվել ու հրաժարվել»,- ասում է Ասատրյանը՝ հավելելով՝ եթե ցանկանում ենք դրսի փորձը տեղայնացնել, ոլորտի պատասխանատուները պետք է հաշվի առնեն, որ այլ երկրներում ուսուցիչը կամ բարձր աշխատավարձ ունի, կամ էլ սովորաբար պետությունը ուսուցչին իր իսկ սահմանած հնարավորություններից օգտվելու պայմաններ է ապահովում: «Այսքան ժամանակ որևէ հարց մեր օգտին չի լուծվել»,- ասում է նա՝ մտավախություն հայտնելով, որ ԿԳՄՍՆ գործողությունները միտված են արդարացնելու ուսուցիչների հեռացումը:
Անդրադառնալով կամավոր ատեստավորմանը, Ասատրյանն ասում է, որ մեկ անգամ է հնարավորություն ունեցել մասնակցելու ատեստավորմանը, բայց բազում խնդիրներ է դուրս բերել: «Ինքս բազմիցս փաստեր եմ ներկայացրել նախարարին, որ եթե տեղյակ չէ,անձամբ տեղեկանա: Մինչև հիմա մենք չգիտենք՝ կուղղվեն արդյոք թեստերում առկա խնդիրները:,- ասում է Ասատրյանը:-Շախմատի ուսուցիչների ատեստավորման թեստը գրոյսմաստերական մակարդակի էր, անգամ շախմատի մարզիչների համար է բարդ, երբ ցույց ենք տալիս: Դպրոցում դասավանդելու համար երբեք նման բարձր պահանջներ չեն ներկայացվել, պարբերաբար լիցենզավորվել եմ բարձր միավորներով՝ 2-4-րդ դասարաններում դասավանդելու համար: Եվ իմ լիցենզիան, որի վրա նախկին նախարար Վահրամ Դումանյանի ստորագրությունն է, ուժի մեջ է մինչև այս տարվա հուլիսը: Էլ չեմ ասում ժամանակի խիստ սահմանափակումը և մեծաքանակ սխալները, որը մեզանից շատ ժամանակ է խլել: Օրինակ, մի թեստի 4 պատասխաններից 3-ը ճիշտ էին, բայց պետք է մեկն ընտրեինք որպես ճիշտ, նման հարցերի վրա երկար եմ մտածել, արդյունքում հարցերի մի մասին ընդհանրապես անդրադառնալ չեմ հասցրել, պատահականության սկզբունքով եմ նշել: Արդյունքում ուսուցիչները, որ ինձանից մի քանի անգամ պակաս են միավոր հավաքել, շարունակում են դասավանդել և երկրորդ ատեստավորման հնարավորություն ունեն, քանի որ բարձրագույն կրթություն ունեն, իսկ ես այլևս չեմ դասավանդում»:
Ասատրյանը համոզված է՝ եթե ատեստավորումը կոչված լիներ ուսուցչի մասնագիտական գիտելիքների և կարողությունների ստուգմանը, ցանկացած ստաժավոր ուսուցիչ կկարողանար առնվազն նվազագույն արդյունք ապահովել: «Իսկ այս թեստերը կոչված էին ուսուցչին ձախողման տանելու: Այնտեղ ամենագլխավորը ժամանակային խիստ սահմանափակումն էր, որը չէր համապատասխանում առաջադրանքների քանակի և բարդության հետ»,- ասում է նա:
Ասատրյանն ասում է՝ եթե իմանար, որ իր գործազրկությունից կշահեն պետությունն ու աշակերտները, կհամակերպվեր իրողության հետ: Սակայն տեսնում է, որ ամենուրեք կրթության որակի առումով խնդրահարույց իրավիճակ է ստեղծվել. Շատ դպրոցներում աշակերտները հեռավար են մի շարք առարկաներ ուսումնասիրում, որոշ տեղերում էլ ոչ մասնագետ, այլ որոտում բարձրագույն կրթություն ունեցող ուսուցիչներն են փոխարինում: «Օրինակ՝ շախմատ դասավանդելու համար երգի, տեխնոլոգիայի ուսուցիչները պետք է լիցենզավորվեն: Իսկ ես, որ տիրապետում եմ այդ առարկային, իմ սաները մշտապես մարզային օլիմպիադաներում առաջին հնգյակում են տեղ զբաղեցրել, զրկվել եմ դասավանդելու իրավունքից»,- ասում է նա:
10 տարվա փորձով մանկավարժն ասում է, որ նախկինում մի քանի անգամ մտածել է դպրոցը թողնելու մասին, քանի որ 30-40 հազար դրամ աշխատավարձ էր ստանում: «Բայց այնքան շատ եմ սիրել իմ աշակերտներին, որ դա ինձ անընդհատ հետ է պահել: Ինձ բավարարված եմ զգացել, որ կարողացել եմ այդ բարդ առարկան իմ աշակերտներին մատչելի ներկայացնել, որ սիրով են սպասել իմ դասաժամին,- ասում է Ասատրյանը:- Եթե մարդ իր գործի նվիրյալն է, թող իր աշխատանքը կատարի և դրանով իր ներդրումն ունենա երկրի զարգացման գործում: Նվիրյալներին ոչ կոմպետենտ մարդկանցով փոխարինելով կրթության որակն է տուժելու: Իսկ ինչքան մեր կրթական ցենզն իջնի, այդքան մեր թշնամու առաջ խոցելի ենք լինելու»:
Ասատրյանը մտադիր է դատական կարգով պաշտպանել իր իրավունքները: Ասում է՝ մի շարք մանկավարժներ արդեն հայց են ներկայացրել ընդդեմ ԿԳՄՍՆ-ի, առաջիկայում ինքն էլ այդ քայլին կդիմի: «Ուսուցչի արժանապատվության ու համբավի հետ են խաղում: Մենք կորցրել ենք տարիների աշխատանքով ձեռք բերած անունը, պատիվը: Շատերն ինքնակամ դուրս են եկել դպրոցից այս անպատվությունից խուսափելու համար: Բայց մենք քաջություն ենք գտել ու պայքարում ենք»,- ասում է նա:
