Պուտինի և Էրդողանի դուետը հերթական անգամ ցույց տվեց, որ երբ բանը հասնում է ուժի, ոչ թե ժեստերի քաղաքականությանը, խաղի տերերը հենց իրենք են: Նման կարծիք է հայտնում Օքսֆորդի Ճգնաժամային իրավիճակների հետազոտական ինստիտուտի տնօրեն Մարկ Օլմոնդը (Mark Almond)՝ մեկնաբանելով Լեռնային Ղարաբաղի մասին խաղաղ համաձայնությունը, որը, ըստ նրա, ցույց է տալիս Արևմուտքի անկարողությունը: Անշուշտ, սույն հեղինակին և նրա երկրին մտահոգում են այն դասերը, որ քաղեցին մեր պատերազմից իրենց շահերի համար, այնուամենայնիվ նա բավական անկեղծ է և՛ իրենց, և՛ Ռուսաստանի գնահատականներով՝ ասելով որ մեր դաշնակից Ռուսաստանը մեզ մատնեց բախտի քմահաճույքին, իսկ Արևմուտքը նույնիսկ չփորձեց կոկորդիլոսի արցունքներ թափել մեզ համար:
Ադրբեջանցիները պարում էին իրենց քաղաքների փողոցներում, իսկ հայերը գրոհեցին իրենց վարչապետի կաբինետը, երբ հայտարարվեց, որ Վլադիմիր Պուտինն աջակցել է իրենց երկրների միջև ավելի քան մեկ ամիս ձգված կատաղի պատերազմի ավարտմանը: Բաքվի հրճվանքի և Երևանի դառն արցունքների խիստ հակադրությունը որևէ կասկած չի թողնում, թե ով է հաղթել այդ պատերազմում:
Հասկանալի է՝ ճակատամարտը Հարավային Կովկասի բարձր լեռներում հաղթեց էներգառեսուրսներով հարուստ Ադրբեջանը, բայց արտաքին աշխարհի համար հարցն այն է, թե ինչ խոշոր տերություններ օգուտ քաղեցին այդ ելքից և ինչու էր Արևմուտքը բացակա այն պահին, երբ լուծվում էր առանցքային էներգետիկ միջանցքի ճակատագիրը:
Կրեմլը հանգիստ խղճով ճակատագրի քմահաճույքին մատնեց իր անվանական դաշնակցին, երբ Ադրբեջանի լավ զինված բանակը հարձակվեց հայերի վրա՝ կիրառելով ընդսմին ամենաժամանակակից իսրայելական և կանադական ռազմական տեխնիկան: Սակայն իր հաղթանակով Ադրբեջանը պարտական է առաջին հերթին թուրքական «Բայրաքթար» անօդաչուներին, ինչպես նաև այն փաստին, որ ադրբեջանական զորքերը պատրաստություն էին անցել և գործում էին Թուրքիայի ռազմական խորհրդականների ղեկավարությամբ, ավելի ստույգ՝ ՆԱՏՕ-ի: Չնայած բողոքի ցույցերին, որոնք կազմակերպում էին հայկական սփյուռքի ներկայացուցիչները Փարիզում և Լոս Անջելեսում, արևմտյան ժողովրդավարության առաջնորդները չփորձեցին նույնիսկ կոկորդիլոսի արցունքներ թափել Հայաստանի համար, որին ընդամենը երկու տարի առաջ միասնաբար գովերգում էին որպես ժողովրդավարության լուսատուի:
Կովկասն այն տարածաշրջանն է, որտեղ համընկնում են Ռուսաստանի և Թուրքիայի ազդեցության ոլորտները, բայց մինչև վերջերս Հայաստանը և նրա դաշնակիցները շատ ակտիվ առաջ էին տանում բարեկամական քաղաքական ուժերը և ոչ միայն այն պատճառով, որպեսզի ապահովեն այն էներգետիկ միջանցքի անվտանգությունը, որով անցնում էին ավելի արևելք ընկած երկրում արդյունահանվող նավթն ու գազը: Բայց այժմ Պուտինը և Էրդողանը հերթական անգամ ցույց տվեցին, որ երբ բանը հասնում է ուժի քաղաքականությանը, ոչ թե քաղաքական ժեստերին, խաղի տերերը հանդիսանում են հենց իրենք:
Լիբիայից մինչև Սիրիա, իսկ հիմա արդեն Կովկասում Մոսկվան և Անկարան ակնհայտորեն աջակցում էին հակամարտող կողմերին, որպեսզի վերջիվերջո վերացնեն կոնֆլիկտը, այնուհետև բաժանեն իրար մեջ ավարը, քանի դեռ Արևմուտքը փորձում է հասկանալ, թե ինչն այնպես չեղավ:
Այն դեպքում, երբ Ռուսաստանին հազիվ թե հնարավոր լինի տնտեսական գերտերություն համարել, թեպետ մինչև հիմա մնում է ահեղ ռազմական տերություն, Էրդողանի Թուրքիան ցույց տվեց, որ թույլ զարգացած տնտեսությունը՝ արժույթի արժեզրկումով, միևնույն է, կարող է պարտադրել իր ազդեցությունը, եթե կամք ու զենք ունի:
Արևմուտքը կարծում էր, որ լինելով Աթենքի ժառանգորդը, մեր «բաց հասարակության» տնտեսա-քաղաքական մոդելն ավելի մեծ գրավչություն կունենա, քան բիրտ ռազմական ուժը: Մի՞թե ժամանակը չէ հիշել, որ Աթենքը պարտություն կրեց աղքատ Սպարտայից:
Այսօր Արևմուտքին, որի գերազանցությունը պահպանվել է երկար տասնամյակներ, ձեռնոց են նետում ժամանակակից Սպարտաները՝ զինված անօդաչուներով կամ Ռուսաստանի դեպքում՝ գերձայնային հրթիռներով, և կարևոր չէ, որ նրանք չեն կարող արժեքավոր խորհուրդներ տալ տնտեսության մասին: Նրանց լռակյաց գործընկեր Չինաստանը համադրում է իր մեջ սպարտայական խստությունը և զանգվածային սպառողական ապրանքների ու բժշկական պարագաների արտադրությունը, որոնցից կախված է Արևմուտքը: Կովկասում այս կոնֆլիկտի անմիջական արդյունքը եղավ այն, որ Թուրքիան այժմ ավելի կոշտ է վերահսկում արևմտյան էներգետիկ երակներից մեկը, որով մատակարարվող նավթի և գազի զգալի մասը գալիս է Կենտրոնական Ասիայից և Ադրբեջանից ու թափվում իր բոսֆորյան «շշի կոկորդով»: Ռուսաստանը մնում է էներգառեսուրսների միակ այլընտրանքային երթուղին դեպի արևմուտք, քանի որ Բայդենի վարչակարգի օրոք Իրանի մեկուսացման աստիճանը նույնն է, ինչ Թրամփի օրոք:
Թուրքիայի հարևանները՝ Հունաստանը և Կիպրոսը, որոնք Եվրամիության կազմում են, պիտի որ մտածեն, թե կարո՞ղ են արդյոք ավելի մեծ աջակցություն ստանալ, քան Հայաստանը, եթե Էրդողանն իր խաղերի մեջ այժմ էլ որոշի դեմքով շրջվել դեպի արևմուտք: Հեռավոր Կովկասի ոչ մեծ պատերազմի ելքը ոչ երկիմաստ ցույց տվեց Արևմուտքի անկարողությունը: Եվ չարժի մտածել, թե մեղավորն արտաքին խառնաշփոթն էր՝ կապված ամերիկյան ընտրությունների հետ: Արևմուտքի պասիվության արմատները բիրտ ուժի սպառնալիքի դիմաց, որ փչում է նվազ հարուստ, բայց առավել անողոք հակառակորդներից, շատ ավելի խորն են:
Օտարերկրյա ԶԼՄ-ների կարծիքները կարող են և չարտացոլել «Անկախի» խմբագրության դիրքորոշումը, դրանք դրսի հայացքն ու այնտեղ տիրող տրամադրությունները ընթերցողին ներկայացնելու նպատակ ունեն:
