Երեկ նախագահ Արմեն Սարգսյանը իր ուղերձում ներկայացրեց ստեղծված իրավիճակի հանգուցալուծման ճանապարհային քարտեզը: Արտաքին քաղաքական համատեքստը ընդհանուր գծերով նկարագրել եմ Հովհաննես-Սմբատի կտակի պատմության օրինակով: Այդուհանդերձ, լուծումները, որոնք այսօր քննարկվում են, որևէ կերպ չեն բխում նաև մեր ներքին հիվանդության ախտորոշումից: Ես պնդում եմ, որ գործող պետական կարգի հիմնական շահառուն և կայունության երաշխավորը լյումպենն է, քաղաքական լյումպենը: "Lumpen" – "тряпье", հայերենով էլ կասեմ՝ "փալաս/տրյապկա":
Շատերը չեն հասկանում կարծես, թե ովքե՞ր են իրականում այս մարդիկ և ինչո՞ւ են նրանք այսքան շատ: Սրանք մարդիկ են, ովքեր չունեն սեփական տեղը արևի տակ, ովքեր չունեն նորմալ աշխատանք, չունեն հեռանկար, ապագայի տեսլական:
Արդեն երկար տարիներ մեր երկրում մեծամասնություն են մարդիկ, ովքեր ոչ ոք են, մենք մի երկիր ենք, մի հասարակություն, մի ժողովուրդ, որ արդեն 30 տարի է աշխատում է ուրիշների տնտեսությունը սպասարկելու համար, ինչպես երկրի ներսում, այնպես էլ դրսում:
Այս բոլոր տարիներին մեր երկրից արտագաղթում էին և ժամանակի ընթացքում Հայաստանում մնում էին մարդիկ, ովքեր այստեղի կյանքից կարելի է ասել ոչ մի լավ բանի սպասումներ չունեն: Հենց այդ լյումպենն էր տասնամյակներով վաճառում իր քվեն, ի դեպ, այդ քվե գնողներն էլ նույն լյումպենն էր, բայց մեծապատիվ մուրացկանների հագուկապով: Իհարկե, մեր ժողովրդի լյումպենիզացումը ամենևին պատահական չի եղել, որովհետև այդպիսիներին կառավարելու համար բավական է հաց և տեսարաններ, բայց հաճախ կառավարիչները անգամ երկուսը միասին շատ են համարել:
Խոշոր հաշվով քաղաքական դաշտում լյումպենը երկու ուղի ուներ՝ սեփական քվեի վաճառք կամ մեգապոպուլիստական նախագծերի աջակցություն, որով փորձում է իրեն հույս տալ, որ դեռևս պահպանել է մարդակային արժանապատվությունը: Անբովանդակ, անհեռանկար կյանքի, ապագայի տեսլալականն է, որ ծնում, սնում է տարաբնույթ փրկիչների կուլտ և սպասումներ:
Վերջին հույսի հասարակություն, վերջին հույսի ժողովուրդ:
Այս պայմաններում քաղաքական դաշտում իռացիոնալ քաղաքական ուժերը մշտապես հաղթող են լինելու, իսկ նրանց անխուսափելի տապալումները խորացնելու են հասարակության մեջ նիհիլիզմը: Մի կարևոր դիտարկում, որքան հեշտ է նվաճել լյումպենի աջակցությունը, այնքան էլ հեշտ է կորցնելը, որովհետև քաղաքական լյումպենը մշտապես փոփոխական է իր քաղաքական գունավորման մեջ:
Հայաստանը հայտնվել է փակ շրջանի մեջ՝ պետական այսպիսի կազմակերպական մոդելը ծնում է հասարակության մարգինալացում, իսկ հասարակության մարգինալացումը թույլ չի տալիս փոխել, վերակազմակերպել, կառուցել նոր պետություն, նոր պետական մեքենա:
Շատերի համար անցանկալի ճշմարտություն կասեմ՝ այսպիսի փակ շրջանում հերթական կամ արտահերթ որևէ ընտրություն խնդիրը չի լուծելու: Բայց լուծումներ կան:
