ԱՄՆ Պետդեպարտամենտը Իրանին մեղադրում է միջուկային գործարքի կամ Գործողությունների համատեղ համապարփակ ծրագրի (JCPOA) շուրջ բանակցային գործընթացը ձգձգելու մեջ:
Այս մասին կիրակի օրը հաղորդել են լրատվամիջոցները՝ վկայակոչելով ԱՄՆ-ի ԱԳՆ խոսնակ Նեդ Փրայսի հայտարարությունը․ գրում է «Ամերիկայի ձայն»-ը։
Փրայսն ասել է, որ Թեհրանը, կոչ անելով սպասել երկրում իշխանափոխության, նախքան Վիեննայում բանակցությունները վերսկսելը, փորձում է իրեն հետ պահել բանակցությունները փակուղում պահելու պատասխանատվությունից:
Ավելի վաղ Իրանի արտգործնախարարությունը հայտարարել էր, որ Թեհրանը մտադիր է վերադառնալ բանակցություններին միայն երկրի նորընտիր նախագահ Իբրահիմ Ռաիսիի երդմնակալությունից հետո, օգոստոս ամսին:
ԱՄՆ-ի պետքարտուղարության ներկայացուցիչը նշել է, որ միջազգային այսպիսի մեծ խնդրի լուծման նկատմամբ նման մոտեցումը զայրացուցիչ է: Միաժամանակ նա շեշտել էր, որ Միացյալ Նահանգները պատրաստ է վերադառնալ Վիեննայի բանակցություններին, «երբ Իրանը կայացնի անհրաժեշտ որոշումներ»:
«Ամերիկայի Ձայն»-ի ռուսական ծառայության թղթակիցը ռուս արեւելագետների հետ քննարկել է այն հարցը, թե ինչու Թեհրանը, չնայած իր ակնհայտ հետաքրքրությանը ԱՄՆ-ի պատժամիջոցները վերացնելու հարցում, միջուկային համաձայնագրի բանակցային գործընթացն արագացնելու տեսանելի ցանկություն չի ցուցաբերում:
Արևելագիտության ինստիտուտի Մերձավոր և Միջին Արևելքի ուսումնասիրությունների կենտրոնի ավագ հետազոտող Վլադիմիր Սաժինը կարծում է, որ չնայած Թեհրանի պաշտոնյաները հիմնականում շահագրգռված են ոչ թե JCPOA- ի վերակենդանացմամբ, այլ ամերիկյան պատժամիջոցների վերացմամբ, նրանք լիովին տեղյակ են, որ առանց լուծելու միջուկային գործարքը, պատժամիջոցների հարցը չի վերացվի ԱՄՆ-ի միանշանակ դիրքորոշման պատճառով:
Այնուամենայնիվ, ըստ Սաժինի, ճանապարհին շատ որոգայթներ կան: «Իհարկե, Իբրահիմ Ռաիսին արմատական դիրքորոշում ունի, նույնիսկ ավելի հակաարևմտյան և հակաամերիկյան է, քան իր նախորդը որպես նախագահ», – ասում է Սաժինը:
– Այնուամենայնիվ … և նա, և իր թիմը կողմ են պատժամիջոցների վերացմանը: Այլ ելք չկա: Հակառակ դեպքում չի կարելի երազել Իրանի տնտեսության մեջ իրական տեղաշարժի մասին: Այժմ այն ծանր լճացման մեջ է: Տնտեսական ծանր իրավիճակը սրվում է նաեւ COVID-19- ի հետ կապված իրավիճակով:
‘’Այս ամենը, միասին վերցրած, լուրջ սոցիալական դժգոհություն է առաջացնում երկրում: Բազմաթիվ տեղերում տեղի են ունենում բողոքի ցույցեր և հանրահավաքներ: Մինչ այժմ նրանց դեմ հիմնականում ներկայացվել են տնտեսական պահանջներ, բայց դրանք հեշտությամբ կարող են տեղափոխվել դեպի քաղաքական հարթություն’’, ասում է նա: JCPOA- ի շուրջ բանակցությունների դանդաղեցման հիմնական խնդիրը Իրանի ղեկավարության շարունակական փոփոխությունն է, համոզված է Վլադիմիր Սաժինը: Միևնույն ժամանակ, Վլադիմիր Սաժինը հույս ունի, որ խնդիրն ի վերջո կլուծվի:
Ըստ ռուս վերլուծաբանի, դա օբյեկտիվորեն ձեռնտու է JCPOA- ի շուրջ բանակցային գործընթացի բոլոր կողմերին: Քաղաքակրթությունների երկխոսության միջազգային ինստիտուտի գիտական հետազոտությունների ղեկավար Ալեքսեյ Մալաշենկոն իրավիճակն այլ կերպ է գնահատում: Իրանի նոր նախագահը «բարդ գործիչ» է, ասում է նա: «Նա», – բացատրում է Մալաշենկոն, – «մեղադրվում է … 1978-79թթ. Իրանական հեղափոխության ընթացքում տեղի ունեցած սպանություններին մասնակցության մեջ և բնութագրվում է տարբեր ձևերով. Երբեմն կոչվում էր կրակոտ պահպանողական, այժմ թաքնված պրագմատիկ:
Կարծում եմ ՝ տրամաբանական կլիներ սպասել Իբրահիմ Ռաիսիի պաշտոնավարմանը և նրան ժամանակ տրամադրել JCPOA- ի հետ կապված բոլոր նրբությունները պարզելու համար: Թե ինչպես է նա իրեն պահելու Միացյալ Նահանգների հետ կապված, դեռ մեծ առեղծված է:
Բացի այդ, Ռաիսին կարող է դառնալ Այաթոլլահ Խամենեիի իրավահաջորդը, ինչը շատ բան կփոխի, շարունակում է Մալաշենկոն: «Ես իսկապես չեմ հավատում որոշ արևմտյան ռազմական անձնակազմի հայտարարություններին, թե վաղը Թեհրանը ռումբ կունենա: Կարծում եմ, որ իրանցիներին ոչ մի դեպքում թույլ չեն տա պատրաստել », – ասսում է ռուս վերլուծաբանը: – Սրանք քաղաքական սպառնալիքներ են: Կարծում եմ, որ JCPOA- ի շուրջ վտանգավոր խաղերը կշարունակվեն որոշ ժամանակ: Բայց զգացողություն կա, որ իրանական էլիտան և հասարակությունը, օրինակ, արդեն հոգնել են այս ամենից (ի տարբերություն բարձրագույն ղեկավարության):
Այնպես որ Թեհրանի վրա ճնշում կա տարբեր կողմերից: Սա կարող է լինել որոշիչ գործոն: Ինչ վերաբերում է Իրանի նկատմամբ Կրեմլի վարած քաղաքականությանը, ապա այն, ըստ Մալաշենկոյի, երկակի է, բայց իր տեսակի մեջ տրամաբանական: «Բնականաբար, մենք Իրանի ձեռքում ընդհանրապես չենք ուզում տեսնել միջուկային զենք, բայց Ռուսաստանը հատկապես չի պատրաստվում ճնշել Թեհրանին, և այն դժվար էլ թե ունենա դրա իրական լծակները», – ասում է փորձագետը:
